Hizmet Ticaret İstatistikleri

İstatistiklerde dünya ve ülkemize ilişkin en güncel istatistiki bilgiye ulaşabilirsiniz.

27 Eylül 2023
HİZMET TİCARETİ İSTATİSTİKLERİ

Dünya ekonomisi, pek çok gelişmenin etkisi altında hızla değişim göstermektedir. Yeni gelişen üretim ve tüketim modelleri, teknolojik yenilikler, yeni iş yapma biçimleri ve politikalar, dünya ticaretinde hızlı ve etkili değişikliklere neden olmaktadır. Bu süreçte, hizmet sektöründeki gelişimin de çarpıcı biçimde ilerlediği yadsınamaz bir gerçektir. 2010 yılından günümüze kadar bakıldığında, yıl bazında mal ticaretinden daha hızlı bir seyirde büyüyen hizmet ticareti, üzerinde titizlikle durulması gereken ve gelişmiş ülkelerin uzun zamandan beri gündeminde olan bir konudur. DTÖ verilerine göre, 2010-2020 yılları arasında dünya hizmet ihracatı bileşik büyüme oranı %2,3 iken, dünya mal ihracatı bileşik büyüme oranı %1,4’dür.
Aynı zamanda hizmetler sektörü küresel gayri safi hasıla üzerinde imalat sektörünün yarattığı katma değerin oldukça üzerinde bir katkı sağlamaktadır. Dünya Bankası’na göre 2021 yılı için imalat sektörlerinin küresel gayri safi hasılaya %17’lik bir katkı sağlarken hizmet sektörleri %65,7’lik bir katkı sunmuştur. Hizmetler sektörü yarattığı bu yüksek katma değerin yanı sıra, imalat sanayi ihracatında da önemli destekleyici ve kolaylaştırıcı bir role sahiptir.

2019 yılında 6,3 trilyon dolar olan dünya hizmet ihracatı 2020 yılında pandemi nedeniyle bir önceki yıla göre %20,6 küçülerek 5 trilyon dolar olarak gerçekleşmiştir. 2021 yılında ise pandeminin olumsuz etkilerinin azalmasıyla 6 trilyon dolar seviyesine ulaşmıştır. 2022 yılında son 5 yılın en yüksek düzeyine yükselerek 7,1 triyon dolar olarak gerçekleşmiştir.[1]

Tablo 1: Dünya Hizmet Ticareti
Dünya Hizmet Ticareti Verileri (Trilyon ABD Doları)
  2018 2019 2020 2021 2022
Dünya Hizmet İhracatı 6,1 6,3 5,0 6 7,1
Dünya Hizmet İthalatı 5,8 6,0 4,9 5,6 6,5
Kaynak: DTÖ
Hizmetler sektörü net döviz girdisi sağlaması, istihdam kaynağı olması ve yarattığı katma değer ile Türkiye ekonomisinde de önemli bir yere sahiptir. 2021 yılında hizmet ticaretimiz 31,8 milyar dolar fazla vererek ödemeler dengesi bilançosunda cari açığa pozitif katkı sağlamıştır. Yine 2021 yılında hizmetler sektörü Gayrisafi Yurtiçi Hasılanın %60,3’ü kadar katma değer yaratmıştır[2]. Hizmet sektörlerinde yıllara yayılan deneyim, genç işgücü ve hizmet sunum kalitesi ile Türkiye hizmetler alanında önemli ilerlemeler kaydetmektedir.
2002 yılında 14 milyar dolar olan hizmet ihracatımız 2019 yılında 67,2 milyar dolar düzeyine ulaşmıştır. 2020 yılında ise bir önceki yıla göre %43,1 oranında azalış kaydederek 38,2 milyar dolar düzeyine gerilemiş, hizmetler dengesi ise 14,4 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. 2021 yılında 61,4 milyar dolar olarak gerçekleşen hizmet ihracatımız dünya genelinde %1,1’lik bir paya sahip olmuş ve 24 üncü sırada yer almıştır[3]. Hizmet ihracatımız 2021 yılında 2020 yılına göre %61 artış göstermiş ve aynı dönem hizmetler dengesi ise 31,8 milyar dolar seviyesine ulaşmıştır. 2022 yılında ise %45 artış ile 89,0 milyar dolar ihracat rakamı ile tarihi zirvesine ulaşan uluslararası hizmet ticaretimiz hizmetler dengesinde 49,7 milyar dolara yükselmiş ve dünyada %1,3'lük pay ile 23. sıraya yükselmiş durumdadır.

Tablo 2: Türkiye Hizmet Ticareti
Türkiye Hizmet Ticareti Verileri (Milyar ABD Doları)
  2018 2019 2020 2021 2022 2023 Ocak-Temmuz
Türkiye Hizmet İhracatı 59,3 67,2 38,2 61,4 89,0 53,6
Türkiye Hizmet İthalatı 28,5 28,7 23,9 29,6 39,3 27,8
Denge 30,9 38,6 14,4 31,8 49,7 25,7
Kaynak: TCMB

2022 yılı hizmet ihracatımız sektörel bazda değerlendirildiğinde, 41,4 milyar dolarla seyahat sektörünün (Sağlık ve Eğitim dâhil) ilk sırada yer aldığı ve 2022 yılı toplam hizmet ihracatımızın %47,5'ini oluşturduğu görülmektedir. Ardından lojistik ve taşımacılık sektörü (%46,3) ve diğer iş hizmetleri (%19,4) takip etmektedir.

Tablo 3: Türkiye’nin Hizmet Gelirleri (Kırılımlı)
Türkiye Hizmet Gelirleri (Milyon ABD Doları) (2018-2023 Temmuz)
  2018 2019 2020 2021 2022
2023
Ocak-Temmuz
TOPLAM 59.341 67.217 38.243 61.408 88.953 53.566
Lojistik ve Taşımacılık 24.342 23.396 16.087 24.419 35.348 20.253
Seyahat (Sağlık ve Eğitim de bu kısma dahil) 25.934 34.305 13.330 26.634 41.370 24.260
Diğer İş Hizmetleri 2.739 3.184 2.906 3.521 3.993 2.213
Sigorta ve Emeklilik Hizmetleri 1.279 1.292 959 1.010 1.090 2.013
Telekomünikasyon, Bilgisayar ve Bilgi Hizmetleri 1.430 1.462 2.113 2.566 2.958 1.680
Bakım ve Onarım Hizmetleri 1.133 1.234 1.163 1.420 1.890 1.334
Finansal Hizmetler 554 472 382 388 485 545
İnşaat 560 364 239 260 350 310
Kişisel, Kültürel ve Eğlence Hizmetleri 127 178 153 192 291 160
Resmi Hizmetler 778 796 367 341 484 291
Başkasına ait Fiziksel Girdiler için İmalat Hizmetleri 298 339 284 282 344 279
Fikri Mülkiyet Hakları Kullanım Ücretleri 167 195 260 375 350 228
Kaynak: TCMB, TÜİK

Tablo 4:Türkiye’nin Hizmet Giderleri (Kırılımlı)
Türkiye Hizmet Giderleri (Milyon ABD Doları) (2018-2023 Temmuz)
  2018 2019 2020 2021 2022
2023
Ocak-Temmuz
TOPLAM 28.453 28.657 23.884 29.596 39.287 27.836
Lojistik ve Taşımacılık 9.452 9.575 7.990 10.924 16.320 10.564
Seyahat (Sağlık ve Eğitim de bu kısma dahil) 4.595 4.110 1.040 1.650 4.053 3.500
Diğer İş Hizmetleri 5.243 5.498 4.835 6.008 6.853 4.008
Sigorta ve Emeklilik Hizmetleri 1.966 1.877 2.038 2.281 2.772 2.904
Telekomünikasyon, Bilgisayar ve Bilgi Hizmetleri 2.131 2.673 3.134 3.261 3.523 2.268
Bakım ve Onarım Hizmetleri 746 767 597 694 771 487
Finansal Hizmetler 687 479 605 519 558 1.130
İnşaat 187 59 20 33 86 13
Kişisel, Kültürel ve Eğlence Hizmetleri 108 185 255 301 375 256
Resmi Hizmetler 1.082 1.202 956 1.026 1.057 709
Başkasına ait Fiziksel Girdiler için İmalat Hizmetleri 142 51 65 161 91 41
Fikri Mülkiyet Hakları Kullanım Ücretleri 2.114 2.181 2.349 2.738 2.828 1.956
Kaynak: TCMB, TÜİK

[1] https://www.wto.org/
[2] https://databank.worldbank.org/source/world-development-indicators
[3] https://www.wto.org/