Sübvanse Edilmiş Ürünler İran’da Kaçakçılığı Artırdı.


Bir zamanlar İran’a yapılan kaçakçılığın kaynağı olan ülkeler, şimdi­ İran’a ithal edilen büyük hacimli ürünlerin varış noktası olmuş durumda.
Kesme şekerler, salçalar, pirinç, balık, yumurta ve devlet tarafından ithalatçılara verilen sübvansiyonlarla ithal edilen “temel mallar” komşu ülkelerin dükkanlarında yer alıyor.
Irak’ta İran ürünlerine yoğun bir talep var. Komşu ülkenin sakinleri İran'ın güneyindeki Abadan ve Hürremşehr kentlerine akın ediyor.
“İran” gazetesi, Iraklıların İran’dan büyük miktarda pirinç, balık ve tavuk aldığını bildirdi.
Son veri, Iraklıların son dönemde İran'ı ziyaret eden turistler içinde en önde gelenlerden birisi olduğunu aldığını gösteriyor.
 
İthalat Gruplaması
Ağustos ayında hükümet, ithalatçıların muhtemel kıtlığı gidermek amacıyla döviz cinsinden sübvanse edeceği 25 ürün kategorisi seçti. Birinci Grup olarak bilinen bu kalemlerin ithalatçıları, sübvanse edilmiş döviz kurundan 42.000 Riyal karşılığında 1 dolar almakta.
Birinci Grupta yer alan ürünleri hükümet başlangıçta, pirinç, buğday, kümes hayvanları, yumurta, gübre, tohum, ham şeker, yağ, soya fasulyesi, ağır vasıta lastikleri, baskı kağıdı, çay, ilaç ve gerekli tıbbi ekipmanın yanı sıra temel malların üretiminde kullanılan makineler Birinci Grup olarak kategorize edildi.
Daha sonra, Sanayi, Maden ve Ticaret Bakanlığı, kağıt, kauçuk, kurşun kalem, tereyağı ve bebek maması hammaddeleri, süt ve ambalaj üretimi için kullanılan endüstriyel makineler de dahil olmak üzere temel mallar listesine 75 madde ekledi. Bu hafta bakanlık ayrıca günlük tavukları temel mallar listesine ekledi.

İran’dan en fazla petrol kaçakçılığı gerçekleştiriliyor. Bunu devlet tarafından sübvanse edilen ilaçlar, özellikle kanser ilaçları ve salça takip ediyor.

 
İkinci Grupta yer alan hammadde, ara mal ve sermaye mallarının ithalatçıları, dövizi, ikincil döviz piyasası işlemlerinden elde ettikleri petrol kazançlarından (petrokimyasallar, çelikler ve mineraller) ithal ediyor.
Üçüncü Grupta sınıflandırılan, çoğunlukla tüketim malları olan ürünlerin ithalatı için ise, ihracatçıların NİMA sistemine dövizi zorunlu olarak aktarması gerekmeyen ihracattan kazandığı dövizle yapmaları gerekiyor.
Dürdüncü Grupta ise, yerli muadilleri bulunan ile lüks tüketim addedilen ithalatı yasak ürünler bulunuyor.

Ekonomi için "Ölümcül Zehir"
İran Gıda Toptancıları Birliği Sekreteri Qasem Ali-Hassani, "İthalata sağlanan devlet sübvansiyonları, ekonomi için ölümcül bir zehir." diyor. Hassani, “Hükümete ucuz döviz tahsisatını durdurmalarını söyledim, ancak hükümet fiyatları kontrol etmeyi tercih ediyor.” dedi.
İthalat sübvansiyonlarına ilişkin örnek veren Hassani, sübvansiyonlardan önce yurt içi çay tüketiminin yıllık 120.000 ton civarında olduğunu, bu rakamın bu yıl iki katına çıktığını belirtti. İran’da her bir kilogram çayın 160.000 ila 200.000IRR arası (1,4 - 1,7$) fiyatla satıldığını, bu rakamın komşu ülkelerde ise 1,200,000 ila 1,600,000IRR’ye 10,5-14$) olduğunu belirtti.
Diğer bir örneğinde Hassani, “Küp şeker İran'da kilogram başına 50.000 IRR (43 sent) olarak fiyatlandırılıyor. Komşu ülkelerde ise değeri 350.000IRR’ye (yaklaşık 3$) ulaşıyor. Sübvanse edilmiş malın İran’dan komşu ülkelere kaçırılması bu noktada oldukça kazançlı hale geliyor. İran’ın küp şekeri şu anda Azerbaycan’a kaçırılmış durumda.” diyor.
Sigara örneğinde ise Hassani, İran’da üretilen sigaraların Türkiye, Ermenistan, Gürcistan ve Azerbaycan’a kaçırıldığını, İran’da bir paket sigaranın 70,000IRR (61 cents, ortalama), diğer ülkelerde ise aynı paketin 210,000IRR (1,8$) satıldığını belirtiyor.
Komşu ülkelerdeki temel malların fiyatlarının İran’dan üç kat daha fazla olduğunu dile getiren Hassani; İran’dan kaçırılan malların Irak, Afganistan, Türkiye, Azerbaycan, Ermenistan, Gürcistan ve Pakistan’a yönlendiğini dile getiriyor.
İran’dan yapılan kaçakçılığın hükümeti, temel mallar sübvansiyonunu 2 kat, gıda sübvansiyonunu ise 5,2 kat artırmaya zorlayacağını belirten Hassani, yolcu beraberi veya sınır kuryeleri tarafından yapılan kaçakçılığın, gıda kaçakçılığındaki aslan payını oluşturduğunu, hükümetin sanki 80 milyon İranlı yerine 130 milyon kişiye temel mal ithal ettiğini belirtiyor.
İran Esnaf Odasından bir yetkili, hükümetin sınırları kontrol etmeye çalışması yerine bu sübvansiyonları kaldırmasının daha doğru olacağını ifade ediyor.
Hassani, sübvansiyonların kaldırılması sonrasında elde kalan parayla hükümetin düşük gelirli hane halklarına doğrudan destek vermesinin uygun olacağını, mevcut politikanın kaçakçılığı teşvik etmekten başka bir işe yaramayacağını, kaçakçılığın gerçek fiyatlar olmadan ortadan kaldırılamayacağını belirtiyor.
Plan ve Bütçe Teşkilatı Başkanı Muhammed Baqer Nobakht, "Gelecek mali yıl için öngörülen bütçede, hükümetin temel malların temini için 42.000IRR karşılığında dolar verilmesi uygulamasına 14 milyar dolar tahsis edeceğini açıklamıştı.

Kaynak: https://financialtribune.com/articles/domestic-economy/96188/subsidized-imports-spur-smuggling-of-essential-goods-from-iran