COVID-19 Meksika Genel Durum (4)

20 Mart 2020

Meksika Sağlık Bakanlığı tarafından en son 19 Mart 2020 tarihinde kamuoyu ile paylaşılan bilgilere göre, Meksika’da toplam 164 onaylanmış COVID-19 vakası ve 448 şüpheli vaka bulunmaktadır. Hastaların %64’ü erkektir, %10’u hastanede tedavi görmektedir. 19 Mart 2020 tarihinde olağandışı toplanan Genel Sağlık Konseyi, COVID-19'u “öncelikli ilgi gerektiren ağır hastalık” olarak tanımlamıştır.
 
19 Mart 2020 tarihinde Durango eyaletinde şüpheli vaka listesinde bulunan 74 yaşındaki bir hasta COVID-19 testi sonucu gelmeden vefat etmiştir. Anılan vaka ile hayatını kaybedenlerin sayısı ikiye çıkmıştır. Virüs salgını karşısında oluşturulan Epidemiyolojik ve Sağlık İstihbarat Birimi hattı bugüne kadar 4.407, son 24 saat içerisinde 298 kez aranmıştır.
 
19 Mart 2020 tarihli konferansında Devlet Başkanı Andrés Manuel López Obrador, Hükümetin Milli Savunma Bakanlığı (SEDENA) ve Donanma Bakanlığı (SEMAR) ile birlikte ülke çapında koronavirüs acil durumu ile başa çıkmak için “Plan DN-III-E” stratejisinin hazır olduğunu açıklamıştır.

Anılan strateji, salgından etkilenen nüfus ile ilgilenilmesi için gerekli önlemleri almak üzere tüm sağlık personelinin ve askeri tesislerin konuşlandırılmasını içermektedir. Anılan askeri planın uygulanmasının COVID-19 salgını dolayısıyla büyük bir acil durumun oluşması halinde devreye konulacağı açıklanmıştır.

“Afet Durumlarında Sivil Halka Yardım Planı” olarak da bilinen “Plan DN-III-E”, doğal veya insan kaynaklı felaketlerden etkilenen nüfus ile ilgilenilmesi faaliyetlerini içermektedir. Anılan stratejik-askeri planlama uygulaması ilk defa 1965 yılında "Inés Kasırgası” sonrasında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile oluşturulmuştur. Bahsi geçen uygulama son olarak 1985 depreminde devreye konulmuş olup; Federal Kamu Yönetimi ile özel ve sosyal hizmet sektörlerin katılımını gerektirmektedir.

Sağlık Koruma ve Geliştirme Müsteşarı Hugo López-Gatell, ülkenin virüs yayılımında hala birinci kademede olduğunu ancak önümüzdeki günlerde ikinci kademeye geçilebileceğini belirtmiştir. İkinci kademeye geçilmesi durumunda alınabilecek önlemler arasında yer alan karantina uygulamasının süresinin 1 ay olabileceği öngörülmektedir.

Meksika Sosyal Güvenlik Enstitüsü (IMSS), COVID-19 salgının önlenmesi ve bilgilendirme amacı ile tüm halka açık bilimsel verilere dayanan 3 saatlik online kurs açmıştır. Anılan kursa şu ana kadar 63.000 kişi kaydolmuştur.

Meksika Meclisi’nde salgın önlemleri çerçevesinde çalışmaların 19 Mart 2020 tarihinden itibaren askıya alınması onaylanmış, gerekli olması durumunda ilave önlemler alınacağı belirtilmiştir.

Devlet Başkanı, COVID-19 sebebiyle vergi indirimi veya işletmelere ek finansal teşviklerin uygulanmayacağını açıklamıştır. Ayrıca Kabine’ye COVID-19 ile mücadele için çalışma ekipleri kurulmasını emretmiş, 19.03.2020 tarihinde Genel Sağlık Konseyi toplantısının hemen ardından bir hafta içerisinde ikinci kez Kabine’yi toplamıştır. Anılan toplantıda salgının sebep olabileceği ekonomik etkiler gözden geçirilmiş ve sağlık acil durumunun ikinci ve üçüncü aşamalarında ekipler halinde hareket edileceği belirtilmiştir.

Guerrero eyaletine bağlı Acapulco’da virüs salgınına karşı bar, restoran ve meydanların kapatıldığı ve halka açık etkinliklerin askıya alındığı bildirilmiştir. Jalisco ve Nuevo Leon eyaletlerinde sinema, kumarhane, düğün salonları ve barlar kapatılmıştır. Sonora eyaletinin 12bin nüfuslu Nacozari de García beldesinde 7 şüpheli vaka bulunması sebebi ile 19 Mart 2020 tarihinden itibaren 08:00-20:00 saatleri arasında sokağa çıkma yasağı uygulanmaya başlanmıştır. Meksika Şehri’nde belediye çalışanlarının %30-35’inin evlerinde kalacağı açıklanmış ve hastalık belirtileri gösterenlerin işe gelmemesi istenmiştir. 

Kolombiya menşeli havayolu şirketi Avianca Havayolları, COVID-19 salgını sebebiyle dünyanın birçok ülkesine uçuş kısıtlamalarının bulunduğunu göz önüne alarak, 23 Mart-1 Mayıs 2020 tarihlerinde Meksika da dahil olmak üzere tüm uluslararası operasyonlarını askıya alacağını, iç hat uçuşlarını ise %84 oranında azaltacağını açıklamıştır.

Reuters haber ajansının haberine göre ABD yetkililerinin 20 Mart 2020 tarihinde Meksika sınırında geçişleri kısıtlama kararı alabileceği, sadece zorunlu durumlarda geçişe izin verileceği açıklanmıştır. Kısıtlamaların ABD’nin Kanada sınırı için aldığı kısıtlama tedbirleri ile benzerlik göstereceği belirtilmiştir. Konunun yetkililer görüşülmeye devam ettiği ifade edilmiştir.

Ulusal Kargo Taşımacılığı Odası (CANACAR), COVID-19 acil durumu karşısında ilaç ve gıda tedarikinde eksiklik, spekülasyon ve yağmalardan kaçınmak amacı ile Hükümete “Ulusal Kargo Programı” ve “Sağlık Acil Durumlarında Arzın Garantisi ve İstihdamın Korunması” planlarını sunmuştur.

CANACAR Başkanı koronavirüs acil durumu süresince İletişim ve Ulaştırma Bakanlığı (SCT) başkanlığındaki yetkililerin; tedarik zincirini, gıda, ilaç ve yakıtların menşeini, rotasını ve varış noktasını garanti etmek için üzerlerine düşeni yapması gerektiğini ifade etmiştir. Malların nakliyesini garanti altına almak için Ulusal Muhafızlar, Vatandaş Güvenliği ve Korunması Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı ile Maliye ve Kamu Kredileri Bakanlıklarının katılımının gerekli olduğu açıklanmıştır.

Sağlık Koruma ve Geliştirme Müsteşarı Hugo López-Gatell, Genel Sağlık Konseyi'nin 19.03.2020 tarihli olağanüstü toplantısında, Meksika Hükümetinin koronavirüs salgınıyla mücadele için aldığı önlemler konusunda fikirbirliğinde olunduğunu bildirmiştir. Konsey’in alabileceği önlemlerin, Aralık 2019 tarihinden itibaren komiteler aracılığı ile geniş bir şekilde ele alındığı belirtilmiştir. Anılan Konsey, tüm sektörlerin temsilcilerini bir araya getirmekle birlikte; konu hakkında genel ve zorunlu hükümleri belirleyen ve sağlık hizmetlerinin güçlendirilmesini sağlayan, federal ve eyaletler arasında destek ve koordinasyonu temin eden bir sağlık otoritesidir. Konsey’in amacının tıbbi, sosyal, ekonomik ve bilimsel konular başta olmak üzere salgının yönetiminde yer alan faklı bakış açılarının tanımlanması olduğu açıklanmıştır.  

Konsey üyelerinin 19.03.2020 tarihinde anlaştığı konular aşağıdakilerden oluşmaktadır:

  1. COVID-19, “öncelikli ilgi gerektiren ağır hastalık” olarak tanımlanmıştır.
  2. Sağlık Bakanlığı tarafından koordine edilen önlemler tasdik edilmiştir.
  3. Tedbirlerin kapsamının kurumlarla uzlaşma ile tanımlanması kararlaştırılmıştır.
  4. Yetkili makamlara ve ulusal sağlık sistemi üyelerine, hastane ağını genişletme planlarını tanımlama ve kapasitenin acilen artırılması çağrısında bulunulmuştur.
  5. Konsey ikinci bir bildirime kadar “kalıcı” olarak tanımlanmıştır.
Konsey toplantısında, ülkenin farklı bölgelerinden 18 hastanenin katıldığı ve 28 Şubat 2020 tarihinde devreye alınan “Meksika Sosyal Güvenlik Enstitüsü (IMSS) Hastane Yataklarının Dönüştürülmesi Stratejik Planı” konusu da ele alınmıştır.
 
Birleşik Meksika Devletleri Sanayi Odaları Konfederasyonu (CONCAMIN)’ndan COVID-19 Salgını Dolayısıyla Devlet Başkanı’na Açık Mektup (19.03.2020)

CONCAMIN Başkanı Francisco Cervantes Diaz imzalı Meksika Devlet Başkanı’na hitaben yazılan mektupta; son yıllarda iç ve dış etmenler nedeniyle ülkenin kayda değer bir belirsizlik ve dalgalanma ile karşı karşıya olduğu, mevcut durumda COVID-19 salgını dolayısıyla testten geçildiği, anılan ortamda toplum sağlığının ve ekonominin korunması ile genele yayılan huzursuzluk durumunun engellenmesinin beklendiği ifade edilmiştir.

Her ne kadar yaşananlar şiddetli ve beklenmedik bir sınav olsa da, bunun Meksika için aynı zamanda yeni bir fırsat anlamına da geldiği belirtilmiştir. Küresel üretimin tek bir merkeze yoğunlaşmasının riskli ve sürdürülebilir olmadığı, Meksika’nın bu değerli fırsattan yararlanması gerektiği ifade edilmiştir.

Ülkenin doğal kaynakları, stratejik konumu ve kuzey komşuları ile imzaladığı yeni NAFTA anlaşmasının ticaret, yatırım, teknoloji ve çevre koruma konularında kapasitesini ortaya koymaya yardımcı olacağı belirtilirken; anılan gelişmelerin gerçekleşmesini teminen virüs salgınına karşı etkili bir mücadele ve aynı zamanda acilen sanayinin güçlendirilmesi talep edilmiştir.

Sanayinin sağlık, eğitim ve teknolojik ilerlemenin temel taşı olduğu vurgulanırken; altyapı, finansman, kamu politikaları, eylem planları ile çeşitli araç ve kaynaklar gibi mekanizmalarla desteklenmesi gerektiği belirtilmiştir. Anılan eylemlerin “Sanayi Politikası” adı altında ülke için ortak bir vizyon yaratılmasına ve tüm sektörlerin çabalarının bir araya gelmesine yarayacağı açıklanmıştır.

Son olarak, durumun analizi ve gerekli kararların alınmasını teminen, Genel Sağlık Konseyi’nin dikkatine çeşitli teklifler sunulmuştur. Söz konusu teklifler Meksikalılar’ın sağlığının ve ekonominin korunması ile sosyal psikoloji alanlarında sınıflandırılırken, ulusal sanayi Meksika’ya yatırım, istihdam yaratılması ve mevcut üretim tesislerinin muhafazası konularında taahhütlerini yinelemiştir.

Yapılan durum analizinde, ekonomik ve finansal sistemin etkileneceği, ülkenin ABD-Avrupa ve ÇHC gibi bağımsız finansal destek programlarını devreye sokmasının mümkün olmadığı, global anlamda merkez bankalarının finansal enstrümanlarının etkili olmadığı, bütüncül bir yaklaşıma ihtiyaç duyulduğu, işsizlik sorununun tüketimi etkileyeceği ve ekonomik durgunluğa yol açacağı belirtilmiştir. Ayrıca bu süreçte uluslararası ticarette ve finansmanda kısıtlamaların artacağı ve milli birlik olmadan ilerleme olamayacağı ifade edilmiştir.

CONCAMIN’in talepleri arasında; ekonominin işleyişinin kesintisiz devamının sağlanması, Federal Hükümet ve eyaletlerin kararlarını Genel Sağlık Konseyi yönlendirmesinde alması, yeni NAFTA anlaşması çerçevesinde mal ve hizmetlerin serbest dolaşımının ABD ve Kanada ile müzakere edilmesi, ülke genelinde tüm lojistik ve ulaşım türlerinin serbest dolaşımının garanti edilmesi, ulaşım araçlarının tüm karayolları ve ulaşım altyapılarında dolaşımında güvenliğinin sağlanması ve korumanın artırılması, inşa projelerinde prosedürlerin sadeleştirilmesi ve inşaat izinlerinin hızlandırması ile özel yatırımın önünün açılması ve bürokrasinin azaltılması bulunmaktadır.

İş Koordinasyon Konseyi (CCE), COVID-19 karşısında Federal Hükümet’ten acil önlemler almasını talep etti (19.03.2020)

Meksika özel sektörü, Federal Hükümet'e yatırımlardaki sert düşüşü önlemek için bir dizi güçlü ve acil önlemlerin alınmasını önermiş ve kamu maliyesi yönetiminde kemer sıkma ve disiplin çabalarının sürdürülmesinin önemli olmasına rağmen, Hükümetin daha önce görülmemiş zorluklarla karşı karşıya kalması sebebiyle GSYİH'nin %1'i oranında faiz dışı fazlaya ulaşma hedefinden vazgeçmesi gerektiğini belirtmiştir. İş Koordinasyon Konseyi (CCE) bildirisinde, serbest kalan kaynakların ekonominin canlanmasının desteklenmesi amacıyla kullanılması ve hatta gerekli ise borç alınması gerektiğini açıklamıştır.

CCE, özel sektör ile Hükümet arasındaki Altyapı Yatırım Anlaşması’nın güçlendirilmesinin ve enerji sektöründe özel sektör yatırım planının derhal duyurulmasının önemli olduğunu ifade etmiştir. Carlos Salazar başkanlığındaki Konsey, şirketlerin 2020 mali yılında herhangi bir coğrafi sınırlama olmaksızın yaptıkları yatırımların derhal vergiden düşülmesi imkanının sunulması gerektiğini belirtmiştir. Ayrıca, Hükümete aşağıdaki acil ve öncelikli önlemler önerilmiştir:
  1. Finansal piyasaya likidite sağlanması.
  2. Kamu maliyesinin yönetiminde kemer sıkma ve disiplin çabalarının sürdürülmesi, faiz dışı fazlada GSYİH'nin %1'i hedefinden vazgeçilmesi.
  3. Özel sektör ve Hükümet arasındaki Altyapı Yatırım Anlaşması’nın güçlendirilmesi ve enerji sektöründeki özel sektör yatırım planının derhal duyurulması.
  4. Otomatik hızlandırılmış amortisman ile 2020 mali yılında şirketlere coğrafi sınırlama olmaksızın yaptıkları yatırımların derhal vergiden düşürülmesi imkanının sunulması.
  5. İstihdamın korunması, işten çıkarmanın kaçınılmaz olduğu durumlarda Hükümetin mali kaynaklar ile şirketleri desteklemesi.
  6. Elektrik enerjisi sektörüne yatırım yapan şirketler için mevcut kurallarda değişiklik tehdidinden ve halihazırda yapılmış olan yatırımlar için halk oylaması gibi kabul edilemez uygulamalardan vazgeçilmesi.
  7. CFE ve PEMEX tedarikçilerine beklenen ödemelerin yapılması; Hükümet, eyalet veya belediyelerden herhangi birine halihazırda teslim edilen ürün ve hizmetler için tedarikçilere borçların ödenmesi.
  8. Bekleyen KDV iadelerinin şirketlere iadesi.
  9. Ekonomik etkiyi analiz etmek ve bu ekonomik krizde izlenecek eylemleri belirlemek için özel sektörden, işçilerden ve Hükümetten oluşan bir ekip oluşturulması.
  10. En çok etkilenen sektörleri güçlendirmek için özel garanti programlarının etkinleştirilmesi, kriz durumlarında Kalkınma Bankacılığının tarihsel rolünün, üretim tesislerinin korunmasında zorunlu olduğu.

Meksika Cumhuriyeti İşverenler Konfederasyonu (COPARMEX)’nun açıklaması (19.03.2020)

COPARMEX, başkentteki şirketler üzerindeki ekonomik etkiyi azaltmak için diyalog ve koronavirüs sağlık acil durumuyla yüzleşmek için bir plan önermiştir. Acil durumun etkili bir diyalog ve her şeyden önce Hükümet, toplum ve özel girişim arasında yapılacak işbirliği ve sermayenin faaliyetlerini devam ettirmesini sağlayacak önlemlerin almasını gerektiği vurgulanarak; bu nedenle bilgide şeffaflık, federal ve başkent sağlık otoritelerinin yeterli ve tutarlı bilgileri sunmaları talep edilmiştir. COPARMEX; yetkililer, uzmanlar ve vatandaşlar tarafından oluşturulacak Yüksek Düzeyli Acil Durum Komitesi’nin kurulmasını önermiştir.

Girişimciler bu beklenmedik dönemde likiditelerini sağlayacak ve işletmeleri koruyacak bir yardım paketi ve mali teşvik paketi ile Gelişen İş Destek Planını talep etmekte olup; anılan destek planını, ücretler üzerinden %3'lük Bordro Vergisi'nin (ISN) tüm süre boyunca tahsil edilmesinin durdurulması için Meksika Şehri yönetimince Kararname çıkarılması ve yerel vergilerin ödenmesinin 3 aya kadar ertelenmesi talep edilmiştir. Mevcut lisansların ve yetkilerin geçerliliğinin 90 gün daha uzatılması ve idari kontroller ile denetimlerin askıya alınması istenmiş; işletme lisansları ve inşaat gibi haklarının ödenmesinin ertelenmesi veya geçici olarak kaldırılması talep edilmiştir.

Sosyal sigorta işveren ödemelerinin işçilerin şirkette olmadığı günler için askıya alınması ve konut fonu ödemelerinin askıya alınması önerilmiştir. Toplu bulaşmanın önlenmesi için plan hazırlanması ve Hükümetin acil durumlar için bütçe ayırması gerektiği belirtilmiştir.

Yayımlayan: Meksiko Ticaret Müşavirliği