COVID-19 Meksika Genel Durum (5)

24 Mart 2020

Meksika Sağlık Bakanlığı tarafından en son 22 Mart 2020 tarihinde kamuoyu ile paylaşılan bilgilere göre, Meksika’da toplam 316 onaylanmış COVID-19 vakası ve 793 şüpheli vaka bulunmakta olup, hayatını kaybedenlerin sayısı 2’dir. Hastaların %64’ü erkektir, %10’u hastanede tedavi görmektedir. Meksika Hükümeti halkı salgın hakkında bilgilendirmek ve uyarıları iletmek amacı ile https://coronavirus.gob.mx/ internet sayfasını devreye almıştır.

Meksika Sağlık Koruma ve Geliştirme Müsteşarlığı tarafından başlatılan ve koronavirüs salgınının etkilerinin sınırlanması kapsamında 23 Mart-19 Nisan 2020 tarihleri arasında 7 maddeden oluşan “Ulusal Sağlıklı Mesafe Günü” uygulaması tüm yurtta yürürlüğe girmiştir. Anılan uygulama kapsamında alından tedbirler aşağıda sıralanmaktadır:

  1. Kamu, sosyal, kişisel ve özel alanların tanımlanması.
  2. Temel korunma önlemlerinin artırılması.
  3. Eğitim faaliyetlerinin geçici olarak durdurulması.
  4. Zaruri olmayan faaliyetlerin geçici olarak askıya alınması.
  5. Aile üyeleri arasında mesafe konulması.
  6. Toplu faaliyetlerin ileri bir tarihe ertelenmesi.
  7. Yaşlı kişilerin korunması ve bakımı.
Meksika Devlet Başkanı, 22 Mart 2020 tarihli açıklamasında acil durumlarda ve doğal afetlerde askerlerin sivil halkı desteklemesini öngören “Plan DN-II” protokolünün devreye alınması durumunda Meksika Silahlı Kuvvetlerine 10 adet yeni hastanenin yönetiminin verileceğini belirtmiştir. Bu kapsamda halihazırda Maliye ve Kamu Kredileri Bakanlığı’na gerekli kaynakların hazırlanması emrinin verildiği ifade edilmiştir. Başkan, 10 adet yeni hastane binasının mevcut olduğunu fakat ekipman ve çalışanların bulunmadığını, bu sebeple yönetimin ihtiyaç olması durumunda Meksika Silahlı Kuvvetlerine bırakılacağını açıklamıştır.

Ayrıca 23 Mart 2020 tarihinde koronavirüs salgınının alt gelir sınıfında bulunan ve günlük kazançla geçinen halka etkilerinin azaltılmasını teminen, destek programlarının devreye alınacağı; yaşlılara yönelik destek programları ve küçük işletmelere krediler ile mevcut desteklerin artırılacağı ve ülkenin krizle mücadele için 10 milyar dolarlık rezervinin olduğu açıklanmıştır.

Meksika Sağlık Bakanlığı ve Kamu İdaresi Bakanlığı’nın 20 Mart 2020 tarihli Mutabakatı kapsamında Federal Kamu İdaresinde ülkenin yaşadığı acil durum ile zamanında ve etkili bir biçimde mücadelede etmede zaruri olmayan alanlardaki tüm işgücü 23 Mart-19 Nisan 2020 tarihleri arasında askıya alınmıştır. Hamile, 60 yaş üstü ve kronik hastalıkları bulunanlar izinli sayılmıştır. Liman, havaalanı, kara yolu ve otoyolların çalışmaya devam edeceği belirtilmiştir.

Meksika Dışişleri Bakanı Marcelo Ebrard, 19.03.2020 tarihinde ÇHÇ’nin COVID-19 virüsü ile enfekte olmuş hastaların tedavisi için Meksika Federal Hükümetine 300 adet tıbbi solunum cihazı sağladığını belirtmiştir. Bakan, ÇHC yönetiminin koronavirüs konusunda Meksika ile bilgi birikimi ve bulgularını paylaştığını ifade etmiştir.

Ulusal Su Komisyonu (CONAGUA) Başkanı Blanca Jiménez, koronavirüs salgını sebebiyle su tedarikinin yeni borularla güçlendirilmesi, sağlık otoriteleri tarafından belirlenmiş hastaneler ve kliniklere öncelik verilmesi, klor oranının artırılması, suyun doğru dezenfekte edilmesi ve su dağıtım hizmetinin tüm eyaletlerde aksamaması için çalışmalar yürütüldüğünü açıklamıştır. Ayrıca 22 eyaletin su rezervlerinin ve ihtiyaçlarının bir rehberde toplanacağı belirtilmiştir.

Meksika Şehri Eyaleti

Başkent Meksika Şehri yönetimi 22 Mart 2020 tarihinde başkent yönetiminde ve belediyelerinde işleri zaruri olmayan çalışanların %50 oranında azaltılmasına ve idari izinli sayılmalarına karar verilmiştir. COVID-19 pozitif kişiler ile temasta bulunan kişilerden, hastanelerin kapasitelerinin etkilenmemesi için 40 gün boyunca evden çıkmamaları talep edilmiştir.

Meksika Şehri’nde 23.03.2020 tarihinden itibaren müze, sauna, spor salonu, kilise ve dini merkezler, sinema, tiyatro, spor merkezi, hayvanat bahçesi, çeşitli kültür ve halk eğitim merkezleri, bar, gece kulübü, düğün salonu, 50 kişinin üzerinde katılım olan sosyal aktiviteler ve tüm seviyelerde bütün eğitim merkezleri süresiz olarak kapatılmıştır.

Meksika Şehri Eyalet Meclisi sağlık sistemine 2020 yılı bütçesinden 400 milyon Meksika pesosu (yaklaşık 17,3 milyon ABD doları) aktarılmasını onaylamıştır. Anılan miktarın başkentin sağlık sistemi içerisinde 30 tıp merkezine ve ekipman satın alınmasına harcanacağı açıklanmıştır.

Ayrıca Metropolitan bölgesini oluşturan Meksika Şehri Eyaleti ve Meksika Eyaleti yönetimleri, toplu ulaşım kullanımının asgariye indirilmesi konusunda ortak çalışma yapılacağını ve Mart ayının son haftasından itibaren belediyelere yapılacak tüm vergi ve diğer ödeme işlemlerinin bir ay ertelendiğini açıklamıştır.

Diğer Eyaletler

Meksika’nın Jalisco eyaleti mikro, küçük ve orta ölçekli işletmeler ile Hükümetin sosyal sınırlama önlemlerinden etkilenen serbest meslek sahipleri için 1 milyar Meksika pesosu (yaklaşık 43,5 milyon dolar) değerinde ekonomik destek planını açıklamıştır.

Sonora eyaleti COVID-19 salgınından etkilenen işletmeler için Mart ve Nisan aylarını kapsayan bir destek planı açıklamıştır. Açıklanan planda 50 ve daha az çalışanı olan işletmeler için %50 bordro vergisi indirimi, konaklama işletmeleri için konaklama vergisinin dondurulması, taşıt vergisinin ertelenmesi, alkol satış lisansı ücretinin ertelenmesi, denetimlerin askıya alınması ve tercihen yerel inşaat firmalarına 1,3 milyon Meksika pesosu (yaklaşık 56bin dolar) destek verilmesi yer almaktadır.

Meksika’nın Nuevo León, Coahuila ve Tamaulipas eyaletleri COVID-19 sağlık acil durumu karşısında sağlık sistemlerini denkleştirme ve salgınla mücadele için ortak bir mali fon oluşturma kararı almıştır. Ayrıca, ABD’nin Texas eyaleti ile salgın yönetimi, sınır kontrolü ile ürünlerin, araçların ve kişilerin sınır geçişleri konularında toplantı yapılması kararlaştırılmıştır.

Puebla şehrinde yapılan bir araştırmada, zincir mağazaların ve restoranların açık kaldığı ancak bazı küçük işletmelerin dükkan kapattığı, alışveriş merkezlerinde satışların %70 düştüğü ve mağazaların çoğunlukla 12:00-21:00 saatleri arasında açık kaldığı bildirilmiştir.

Havayolu Ulaşımı

Meksikalı havayolu şirketi Aeroméxico, 20 Mart 2020 tarihli açıklamasında Güney Kore’nin başkenti Seul’e uçuşların 8 Nisan 2020 tarihine kadar; ABD’nin Las Vegas ve Detroit şehirleri ile Kanada’nın Vancouver şehrine uçuşların ise 30 Nisan 2020 tarihine kadar durdurulduğunu ilan etmiştir. Ayrıca Japonya, Brezilya (Sao Paulo) ve Avrupa varış noktalarına uçuş sıklığının 30 Nisan 2020 tarihine kadar azaltıldığı açıklanmıştır.

Meksikalı bir diğer havayolu şirketi Interjet ise, bazı ülkelerin sınırlarını kapatması ve uluslararası seyahatleri kısıtlanması sebebiyle, 24 Mart 2020 tarihinden itibaren tüm uluslararası uçuşlarını süresiz olarak durduracağını açıklamıştır.

Krizin Ekonomik Etkileri

Ulusal İstatistik ve Coğrafya Enstitüsü (INEGI) 2019 yılı “Ekonomik Sayım” verileri esas alınarak yapılan bir çalışmada, Meksika’da ulusal karantina ilan edilmesinin tüm ülke genelinde 2,47 milyon işletmenin durması ve günlük 44 milyar Meksika pesosu (yaklaşık 1,91 milyar dolar) değerinde gelirin kesilmesi anlamına geleceği açıklanmıştır.

Zaruri olmayan faaliyetlerin durdurulmasının 15.450.753 kişinin atıl kalması anlamına geleceği, işletmelerin faaliyetlerinin devamı için gereken 31,25 milyar Meksika pesosu (yaklaşık 1,36 milyar dolar) likiditeyi kaybedeceği ve işletmelerin kapanması ile hanehalkı gelirinin günlük 3,43 milyar Meksika pesosu (yaklaşık 149 milyon dolar) azalacağı ifade edilmiştir. 

Enerji Bakanlığı verilerine göre Mart ayının ilk haftasında yakıt talebi yıllık bazda %5 azalarak 755bin varil olarak gerçekleşmiş olup, söz konusu tüketim miktarı anılan dönemde 2015 yılından bu yana kaydedilen en düşük değerdir. Koronavirüsün etkisiyle ülke genelinde Şubat ayının ikinci haftasından beri etkisini hissettiren imalat sanayindeki %4-6 gerilemenin dizel yakıt talebini daha fazla etkilediği ve dizel yakıt tüketiminin %25 azalarak Mart ayının ilk haftasında günlük 312bin varil tüketim olarak gerçekleştiği bildirilmiştir.

Meksika Turizm Sekreteryaları Birliği (ASETUR), 2020 yılında Meksika’nın turizm sektörünün koronavirüs salgını sebebiyle kaybının ılımlı bir senaryoda 2,4 milyar dolar olacağını açıklamıştır. Anılan rakamın turizm sektörünün GSYİH’deki payını 3 puan etkileyeceği ifade edilmiştir.

Şirketler

Nissan, Volkswagen ve General Motors şirketleri Meksika’daki üretimlerinin koronavirüs salgını nedeniyle durdurulacağını açıklamıştır. Nissan firması 17.03.2020 tarihinden itibaren uzaktan çalışma sistemine geçildiğini, 25 Mart-14 Nisan 2020 tarihleri arasında Meksika’daki üretimin durduracağını, tesislerinde şimdiye dek enfekte hasta bulunmadığını açıklamıştır.

GM şirketi, Kuzey Amerika’daki faaliyetlerin sistemli bir şekilde erteleneceğini, bu kapsamda Meksika’daki San Luis Potosí tesisinin 20-30 Mart 2020 tarihlerinde; Guanajuato tesisinin montaj bölümünün 30 Mart 2020 tarihinde, motor ve vites bölümünün 27 Mart 2020 tarihinde; Coahuila tesisinin 30 Mart 2020 tarihinde ve Toluca tesisinin 26 Mart 2020 tarihinde kapatılacağını ve anılan sürelerde tesislerde bakım yapılacağını açıklamıştır.

Volkswagen de Mexico şirketi, dünyadaki gelişmeler ve koronavirüs sebebiyle Puebla ve Guanajuato eyaletlerinde bulunan tesislerinde 30 Mart-12 Nisan 2020 tarihleri arasında üretimin durdurulacağını, anılan sürede tesislerde yalnızca bakım ve güvenlik hizmetlerinin devam edeceğini, bir çalışanlarında koronavirüs tespit edilmesi üzerine bulaşmanın engellenmesi amacıyla girişte termal kameralar konulması, yüz yüze toplantıların iptali, yurt dışı seyahatlerin ertelenmesi ve uluslararası seyahatten dönen çalışanların 14 gün işe gelmemelerinin sağlanması gibi gerekli önlemlerin alındığı açıklamıştır.

BMW Grubu ise San Luis Potosí’deki üretim tesisinde 28 Mart-19 Nisan 2020 tarihleri arasında üretimin durdurulması kararının alındığını ve duruma göre bu sürenin uzatılabileceğini açıklamıştır.

Göçmenler

Meksika Dışişleri Bakanı Marcelo Ebrard, COVID-19 virüsü salgını sebebiyle ABD’nin irtica başvurularını iptal ederek acil olarak sınırlarından çevirdiği göçmenleri Meksika’nın kabul edeceğini açıklamıştır. ABD’nin uygulamaya koyduğu tedbirin hem Meksika hem de Kanada sınırlarında uygulanacağı ve anılan karar ile göçmenlerin herhangi bir alıkoyma veya süreye tabi olmaksızın ülkeden çıkarılmasına izin verileceği belirtilmektedir.

Hükümetten Talepler

Özel Sektör Ekonomik Araştırmalar Merkezi (CEESP), Hükümete Maya Treni, Dos Bocas Rafinerisi ve yeni havalimanı gibi projelerin, ekonomik krizin finansal olarak Meksikalı ailelere yapacağı etkilerinin azaltılmasını teminen geçici olarak durdurulmasını talep etmiştir. Anılan projelere ayrılan bütçenin sağlık acil durumu ile mücadelede ve tercihen sağlık alanında kullanılması, ayrıca artan kamu harcamalarının en azından bir kısmının farklı alanlardaki harcamaların kısılması ile telafi edilmesi gerektiği belirtilmiştir.

Genel Sağlık Konseyi, ülkenin eyalet yerel yönetimlerini ve genel olarak “Ulusal Sağlık Sistemi” üyelerini, COVID-19 hastalarının bakımının yapılabilmesi için hastane kapasitelerini mümkün olan en kısa sürede planlamaya karar vermeye çağırmıştır.

Ulusal Metal Ambalaj Üreticileri Odası (CANAFEM)’nın metal ambalaj üretimi ve tedarik zincirinin COVID-19 virüsü global salgını sebebiyle kritik sanayi olarak tanınması talebi (20.03.2020)

Ulusal Metal Ambalaj Üreticileri Odası (CANAFEM), COVID-19 virüsü salgını sebebiyle metal ambalaj üretimi ve tedarik zincirinin (özellikle kalay folyo, alüminyum ve kaplama girdileri) gıda, içecek ve hijyen ürünleri üretimi için kesintisiz faaliyet gösteren kritik işletmeler olarak tanınmasını talep etmiştir.
Açıklamada; konserve gıda, içecek ve hijyen ürünlerinin tüketiminin sağlık acil durumu nedeni ile arttığı bu günlerde metal ambalaj üreticilerinin anılan temel ihtiyaç ürünlerin tedarikini kesintisiz olarak sağlaması gerektiği, sektörde 12.000 ve tedarik zinciri ile birlikte 30.000 kişinin çalıştığı ve ülke genelinde 25 milyar konserve ambalaj üretildiği belirtilmiştir.

CANAFEM, anılan salgının ilerlemesi ve bazı sanayilerde üretimin durdurulmasının istenmesi durumunda konserve ambalaj üreten fabrikaların yüksek öncelikli stratejik işletmeler olarak üretime ve karantina süresi de dahil olmak üzere Meksikalı tüketicilerin ihtiyaçlarının karşılanmasına devam etmesi gerektiğini ifade etmiştir.

Ulusal Dönüşüm Sanayisi Odası (CANACINTRA)’nın COVID-19’a karşı “Ulusal Ekonomik ve Sosyal Acil Anlaşması” çağrısı (20.03.2020)

CANACINTRA, iş dünyası, hükümetin üç kademesi (federal, eyalet ve belediye) ve üretim süreçleri ile sosyal hayatta bulunan işçilerin temsilciliğinde üretim safhalarının aktif tutulması, tedarikin garantisi olan değer zincirinin desteklenmesini teminen milyonlarca ailenin geçim kaynağı olan özellikle küçük ve orta boyutlu işletmelere ilave teşvikler sağlanmasını öngören bir anlaşma sağlanması için hükümete çağrıda bulunmuştur.

Acil ve ertelenemez biçimde dengeleyici, ekonomiyi güçlendiren, Meksika ekonomisinin duraklamasını ve etkilenmesini engelleyecek tedbirlerin alınması talep edilmiştir. Sağlık acil durumu süresince ve ivedi olarak 10 maddeden oluşan aşağıdaki adımların atılması talep edilmiştir:
  1. Sağlık acil durumu süresince sosyal sigorta ve konut fonu ödemelerinin %100 sübvanse edilmesi.
  2. Vergi mükelleflerinin 2020 vergi yılı boyunca vergilerini esnek bir şekilde erteleyebilmesi.
  3. 2020 yılı boyunca gelir vergisi geçici ödemelerinin kaldırılması, yıllık beyanların 90 gün ertelenmesi, küçük ve orta boyutlu işletmeler için maaş ve ücretler üzerinden alınan vergilerin %100 indirimi.
  4. 31 Mart 2020 tarihinden önce teslim edilen tüm KDV iadelerinin sonuçlandırılması.
  5. Tüm işletme sermaye yatırımlarının anında indiriminin yapılması.
  6. Kalkınma Bankası aracılığıyla KOBİ’lere erişilebilir oranlarla uygunluk kriterleri ve kefilsiz finansal kredi sağlanması.
  7. İthalatın ikame edilmesi ve yerli içeriğin arttırılması stratejisi ile üretim zincirinin garanti altına alınması.
  8. Federal Elektrik Komisyonu (CFE) elektrik tüketimi ödemelerinde 90 günlük kredi verilmesi.
  9. Teftiş, denetim ve diğer kontrollerin askıya alınması.
  10. Kamu alımlarında nakit ödeme yapılması; federal, eyalet ve belediyeler seviyesinde tedarikçilere karşı yükümlülüklerin tek seferde ödenmesi.

Yayımlayan: Meksiko Ticaret Müşavirliği