COVID-19 Meksika Genel Durum (9)

28 Mart 2020

Meksika Sağlık Bakanlığı tarafından en son 27 Mart 2020 tarihinde kamuoyu ile paylaşılan verilere göre, Meksika’da toplam 717 onaylanmış COVID-19 vakası ve 2.475 şüpheli vaka bulunmakta olup, hayatını kaybedenlerin sayısı 12’dir. Hastaların %57’si erkektir, %11’i hastanede tedavi görmektedir, %8’inin yurt dışı teması bulunmamaktadır. Tespit edilen vakaların çoğunluğunun 30-34 yaş arası ve 65 yaş üzeri kişilerden, ölenlerin ise 55 yaş ve üstü kişilerden oluştuğu belirtilmiştir. Meksika Şehri, Nuevo León, Jalisco, Puebla, Yucatán, Meksika Eyaleti ve Quintana Roo eyaletleri toplam vakaların yaklaşık %60’ını kapsamaktadır.

Sağlık Koruma ve Geliştirme Müsteşarı, Meksika’nın iyi ve disiplinli bir şekilde uygulanan sağlıklı mesafe tedbirleri ile önümüzdeki 4 hafta boyunca evden çıkılmaz ise salgının hafifleyeceğini, nüfusun yarısının günlük kazançla geçinmesi ve tasarruf edememesi sebebiyle sosyal faaliyetlerin kısıtlanamayacağını belirtmiştir.

Meksika Devlet Başkanı ise, iş insanları ve işletmelerden sorumluluk sahibi olmalarını; temel gıda ürünlerinin fiyatlarını artırmayarak ve işçi çıkarmayarak Hükümet’e krizle mücadelede yardımcı olmalarını, 19 Nisan 2020 tarihine kadar tüm ücret ve sosyal hakları saklı kalmak üzere çalışanlara izin verilmesini istemiştir. Küçük ölçekli ve kayıt dışı işletmelere pandeminin ekonomik etkileri ile mücadele edebilmeleri için düşük faizle 25.000 Meksika pesosu (yaklaşık 1.000 ABD doları) değerinde, ilk 3 ay ödemesiz, 3 yıl vadeli kredi verileceği açıklanmıştır.

Ayrıca Federal Hükümetin COVID-19 salgını ile mücadele sağlık programı kapsamında Ulusal Savunma Bakanlığı (SEDENA) ve Donanma Bakanlığı (SEMAR) tarafından idare edilecek hastane sayısı 17’ye yükseltilmiş ve söz konusu hastaneler bünyesinde ilave yoğun bakım yatağı ve cihazlarının bulunacağı belirtilmiştir.

Devlet Başkanı ayrıca 27.03.2020 tarihinde imzaladığı bir Kararname ile Sağlık Bakanlığı’nın COVID-19 hastalarının tedavisi amacıyla ihtiyaç duyulan medikal ekipmanları normalde uygulanan prosedürün haricinde acilen tedarik edebilmesinin sağlanacağını, 5.000 solunum cihazının Çin’den tedarik edildiğini ve 5.000 cihazın daha temin edileceğini, Meksika Dışişleri Bakanlığı’na bağlı Büyükelçilik ve Konsoloslukların ihtiyaç duyulan medikal ekipman ve malzemelerin yurt dışından temini konusunda çalıştığını açıklamıştır.

Krizin Ekonomik Etkisi

Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) tarafından olası bir kapsamlı karantinanın OECD üyesi ve diğer gelişen 50 ülke ekonomisi üzerindeki potansiyel etkilerinin değerlendirildiği bir raporda, Meksika’nın COVID-19 salgını nedeniyle ekonomisi en fazla etkilenecek ülkelerden biri olduğunu ve turizmin alınacak önlemlerden en fazla etkilenen sektörlerden biri olması sebebiyle Meksika ekonomisi içinde turizm sektörünün ağırlığı dikkate alınarak ekonomik faaliyetlerin %29,96 azalmasının beklendiği ve daha trajik sonuçlar yaşanmaması için yüksek maliyetine rağmen sağlık önlemlerinin alınması gerektiği açıklanmıştır. OECD ayrıca 1 aylık karantinanın yıllık GSYİH’ye %2 oranında, 3 aylık karantinanın ise %4-6 oranında azalma olarak yansıyacağını tahmin etmiştir.

Kredi derecelendirme kuruluşu Standard&Poor’s (S&P), 26.03.2020 tarihinde Meksika’nın uzun vadeli döviz cinsinden kredi derecelendirmesini BBB+’dan BBB’ye, yerli para cinsinden kredi derecelendirmesini ise A-’den BBB+’ya düşürmüştür. S&P, COVID-19 kaynaklı şoklara ilaveten, düşük seyreden küresel petrol fiyatlarının etkisiyle hem Meksika’da hem de Meksika’nın en büyük ticaret ortağı olan ABD’de belirgin ekonomik kriz beklendiğini vurgulamıştır. Anılan şokların düşük özel sektör güveni ve zayıf yatırım dinamiklerini yansıtan halihazırda zayıf bir trend gösteren büyümeyi olumsuz etkileyeceği ifade edilmiştir. Meksika’nın görünümü “negatif” olarak bildirilirken, etkin olmayan politika uygulamaları, kamu maliyesindeki zayıflık, sürdürülebilir olmayan büyüme trendi, petrol dışı sahalardaki düşük vergilendirme tabanı, katı mali disiplin ve petrol şirketi PEMEX’in karşı karşıya kaldığı borç yükü ve düşük petrol fiyatları gibi etkenlerlle, önümüzdeki 12-24 ay içerisinde de ülke derecesinin düşme riski olduğu açıklanmıştır. S&P, Meksika ekonomisinde 2020 yılında %2-2,5 arasında daralma, 2021 yılında ise %2 ve 2022-2023 yılları için ortalama %1,8 büyümenin öngörüldüğünü açıklamıştır.

Endüstriyel Kalkınma ve Ekonomik Büyüme Enstitüsü (IDIC), Meksika’da koronavirüs salgını karşısında ekonomiyi güçlendirmek için güçlü bir plan yayınlanmadığı takdirde 2020 yılında GSYİH’nin %3,1 gerilemesinin beklendiğini, virüs salgınını durdurma önlemleri kapsamında sanayi ve hizmet sektörlerinin 30 ila 45 gün arasında durması durumunda ise 2020 yılı sonunda anılan düşüşün 1929 yılından bu yana kaydedilen en yüksek gerileme oranı olan %5,7’yi bulabileceğini belirtmiştir.

IDIC, ilk senaryoda özel yatırımların %6,5 ve Doğrudan Yabancı Yatırım girişinin %21 azalacağını; enflasyonun %3,8, döviz kurunun 1 USD=26,15 MXN, kayıtlı istihdam kaybının 615.000 ve özel tüketimlerdeki azalmanın %0,9 seviyesinde gerçekleşeceğini tahmin etmektedir. IDIC daha kötümser ikinci senaryoda ise, Doğrudan Yabancı Yatırım girişinin %38, yurt dışı işçi gelirlerinin %19, sanayi faaliyetlerinin %7,1 ve özel tüketimin %2,4 oranında azalacağını; kayıtlı istihdam kaybının 875.000, döviz kurunun 1USD=28,35 MXN ve enflasyonun %4,8 seviyesinde gerçekleşeceğini öngörmektedir.

Vergi İdaresi Hizmeti (SAT), kurulduğu 1997 yılından bu yana ülkede ilk kez böyle bir urum yaşandığını belirterek Meksika’daki vergi mükelleflerine vergi yükümlülüklerini yerine getirme çağrısı yapmış; toplanan vergiler ile solunum cihazı, medikal cihaz, malzeme ve ilaç satın alınması ve sosyal programların yürütülmesi için hükümetin daha fazla kaynağa sahip olacağını vurgulamıştır. 2020 yılında ulaşılması hedeflenen vergi geliri 3,5 trilyon pesodur (yaklaşık 152,2 milyon dolar).

Citibanamex, Meksika ekonomisinin 2020 yılının ilk çeyreğinde %0,9, ikinci çeyreğinde %5,1 ve üçüncü çeyreğinde %1,6 oranında küçüleceğini, yılın son çeyreğinde ise %1,2 ve 2021 yılında iç ve dış talepteki artışın etkisiyle %2,3 oranında büyüyeceğini tahmin etmektedir. 2020 yılında ihracatta %9, özel tüketimde %6,7 ve yatırımlarda %10,4 düşüş beklenmektedir. Meksika Finans Yöneticileri Birliği (IMEF) ise ekonominin %4 küçüleceğini, 2021 yılında ise %1,55 büyüyeceğini tahmin etmektedir.

Diğer taraftan, 2020 yılı Ocak-Şubat döneminde Meksika’nın ihracatının yıllık %1,68 ve ithalatının %0,13 oranında azaldığı; Mart ayında enflasyonun %3,71’e yükseldiği, Şubat ayında işsizlik oranının %3,6 (2016 yılından bu yana en yüksek oranda) ve yılın ilk çeyreğinde ekonomik daralmanın %0,3 olarak gerçekleştiği açıklanmıştır.

Eyaletler

Meksika Şehri Eyaleti Valisi, ev sahiplerine işten ayrılan veya ücreti azalan kiracılarının kira ödemelerini ertelemesi çağrısında bulunmuş olup, anılan tedbiri resmileştirmeye yönelik çalışmalarının olduğunu açıklamıştır. Bu kapsamda koronavirüs sebebiyle istihdam kaynaklarının ve tedarik zincirinin korunmasını teminen Emlak Geliştiricileri Birliği üyelerine kiracılara yönelik indirim ve destekler çağrısında bulunmuştur.

Zacatecas eyaleti, COVID-19 salgını karşısında mikro, küçük ve orta ölçekli işletmelere destek amacıyla 115 milyon Meksika pesosu (yaklaşık 5 milyon ABD doları) değerinde bir destek paketi açıklamıştır. Ayrıca 40 milyon peso (1,7 milyon dolar) değerinde mali kredi verileceği, halihazırda kredi çekmiş olanlara taksit ve aylık ödemede avantaj sağlanacağı, 125.000 pesoya kadar yeni kredi başvurularında ise taksit erteleme, açılış ücretinin tahsil edilmemesi ve %5 faiz oranı sağlanacağı belirtilmiştir. Ayrıca kayıt dışı ekonomide çalışan 4.000 kişiye 4.800 peso (yaklaşık 209 dolar) destek sağlanacağı açıklanmıştır.

Querétaro eyaletinde kongre merkezinin, durumu hastaneye yatırılacak kadar ciddi olmayan fakat izolasyon altında tutulması ve tıbbi gözetim altında kapsamlı sağlık hizmeti verilmesi gereken COVID-19 hastalarının izolasyonu için geçici tedavi merkezine dönüştürüleceği ve 28.03.2020 tarihinden itibaren bir hastanenin yalnızca COVID-19 gibi ağır solunum yolları hastalarına hizmet vereceği açıklanmıştır.

Quintana Roo Birleşik Liman İdaresi, liman terminallerinin özel personel tarafından koronavirüs bulaşma riskine karşı düzenli olarak dezenfekte edildiğini, hijyen ve sosyal mesafe önlemlerinin uygulandığını bildirmiştir. İlk olarak Isla Mujeres terminalinin sterilize edildiği; Puerto Juárez, Puerto Morelos, Cozumel ve Chetumal terminallerinin de sırayla sterilize edileceği açıklanmıştır.

Kalkınma Bankası, istihdamın sürdürülmesi ve sağlık krizi etkilerinin azaltılması amacı ile Meksika eyaletindeki firmalara 300 milyon Meksika pesosu (yaklaşık 13 milyon dolar) mali destek verileceğini açıklamıştır. Meksika Eyaleti Valisi, söz konusu destek kapsamında krizin etkilerinin azaltılmasını teminen en az 50 kişi çalıştıran mikro, küçük ve orta ölçekli işletmelere Kişisel Çalışma Ücretleri Vergisinde %50 sübvansiyon sağlanacağını belirtmiştir. Anılan önlem ile 2,9 milyar pesoluk (yaklaşık 126 milyon dolar) paketin parçası olarak 345.000 kişilik istihdamın ve 43.000 adet mikro ve küçük işletmenin ekonomik faaliyetlerinin korunması hedeflenmektedir.

Jalisco eyaletinde, COVID-19 planı kapsamında istihdamın korunması desteğinden faydalanmak isteyen küçük ve orta ölçekli işletmelerin planprotege.jalisco.gob.mx platformu üzerinden gerekli belgeler ile online destek başvurusu yapabilecekleri, ayrıca eyaletteki mısır üreticilerine başlangıçta 150 milyon peso değerinde destek verileceği açıklanmıştır.

Şirketler

Walmart Meksika ve Orta Amerika Grubu, bölge genelinde yüksek talebin karşılanmasına yetecek stok ve tedarik zincirine sahip olduklarını ve talebin karşılanması için bölgede toplam 5.250 yeni çalışan istihdam edileceğini açıklamıştır.

Meksikalı ekmek ve unlu mamuller şirketi Bimbo, COVID-19 acil durumu karşısında tedbir ve likiditenin artırılması amacıyla 720 milyon dolar kredi kullandığını açıklamıştır.

Meksika Oteller ve Moteller Birliği (AMHM), Meksika Şehrinde COVID-19 salgını sebebi ile iptal edilen otel rezervasyonlarının değerinin 25 milyon peso (yaklaşık 1,09 milyon dolar) olduğunu açıklamıştır. Ulusal Turizm İş Konseyi (CNET) ise 24.03. 2020 tarihi itibarıyla Meksika’da toplam 52.400 oda kapasiteli 262 zincir ve bağımsız otelin ve 2.000 restoranın kapandığını; hava yolu taşımacılığının %40 operasyon kaybı ile 30 milyar peso (yaklaşık 1,3 milyar dolar) zarara uğradığını belirtmiştir.

Meksikalı havayolu şirketi Interjet, COVID-19 salgını sebebiyle azalan hava yolu taşımacılığı talebinin sonucunda işten çıkarmaların engellenmesini teminen işçi sendikası ile anlaşarak 6.000 çalışanının maaşlarından Nisan, Mayıs ve Haziran ayları boyunca %50 kesinti yapılacağını ve gönüllü olarak ücretsiz izne çıkmak isteyen çalışanlara 30-60-90 günlük sürelerle izin verileceğini açıklamıştır. Ayrıca şirkette yönetimsel seviyede evden çalışma sistemine de geçildiği belirtilmiştir.

BBVA Meksika bankası, COVID-19 salgını nedeniyle yaşanan finansal sorunlara karşı işletmelere ve bireylere yönelik destek paketi açıklamıştır. Otomobil, ipotek ve maaş kredileri ile bireysel krediler, kredi kartları, KOBİ'ler için basit krediler ve işletme kredi kartları için ana para ve faiz ödemelerine 4 aylık erteleme olanağı sunulacağı belirtilmiştir.

COVID-19 sağlık krizi karşısında daha önce Meksika’da bulunan iki fabrikasında 18 Mart 2020 tarihinden itibaren üretimi 3 Nisan 2020’ye kadar durdurulduğunu açıklayan Toyota, üretimin yeniden başlama tarihini 17 Nisan 2020’ye ertelemiştir. Ford şirketi ise ABD ve Meksika’daki fabrikalarında üretimi Nisan ayına kadar durdurmuş, üretime geri dönüş planları çerçevesinde stratejik üretim merkezi olarak Hermosillo/Sonora fabrikasında 6 Nisan 2020 tarihinden itibaren üretime başlayacağını duyurmuştur. Firmanın Meksika’daki diğer üretim tesisleri ise Cuautitlán/Meksika Eyaleti; Chihuahua ve Guanajuato’da yer almaktadır.

Hükümetten Talepler

Ulusal Restoranlar ve Çeşnili Gıda Sanayi Odası (CANIRAC) 2,14 milyon (toplam nüfusun %8’i) kişiye istihdam sağlayan ve çalışanlarının %58’i kadınlardan oluşan; her bir istihdam için dolaylı yoldan 2-3 kişilik bir aileye gelir yaratan, 500bin kişiyi temsil eden restoran endüstrisi adına krizin etkilerinin azaltılması ve devamlılığın sağlanması için 26.03.2020 tarihinde “Serving Mexico” kampanyası ile Hükümet, üreticilere, hane halklarına, emlak sahiplerine, bankalara, tedarik zinciri ve bağlantılı sektörlere çağrıda bulunarak, sektöre destek verilmesini talep etmiştir. COVID-19 salgını sebebi ile restoran satışlarında %90 azalma yaşandığı ve işletmelerin %30’unun kapandığı ifade edilmiştir.

Yayımlayan: Meksiko Ticaret Müşavirliği