Suudi Arabistan'ın 266.6 milyar doları aşan 2020 bütçesi

11 Aralık 2019
Suudi Arabistan, değişim ilkesine dayalı ekonomik kalkınma projeleriyle ilgili arzularını 2020 yılında da sürdürmek için 1 trilyon riyali (266.6 milyar dolar) aşan yeni bütçesini açıkladı.

Tam olarak 1 trilyon 20 milyar riyal (272 milyar dolar) olan bütçenin, 2030 Vizyonu çerçevesinde Suudi Arabistan ekonomisinin güçlendirilmesine katkı sağlaması bekleniyor. Maliye Bakanlığı tarafından dün yayınlanan raporda, Suudi Arabistan’ın petrol dışı sektörlere odaklanarak, ekonomik büyüme oranlarını yükseltmeyi ve sürdürmeyi hedefleyen ekonomik ve finansal politikaları benimsediği vurgulandı. Raporda ayrıca kamu hizmetlerinin kalitesini yükseltmeye, sosyal harcamaları artırmaya, vatandaşların yaşam standartlarını yukarıya çekmeye, finansal istikrarı sağlamaya ve ülke ekonomisini güçlendirmeye katkıda bulunan devlet harcamalarının etkinliğini artırmak için çalışmaya devam edildiğinin altı çizildi.

Özel sektörün ekonomideki rolünü artırma ve 2030 Vizyonu’nun hedefleri çerçevesinde iş imkânları yaratma çalışmalarının sürdürüldüğü vurgulanan raporda, 2020 bütçesinin uluslararası ticareti, yatırımların akışını ve küresel piyasaların istikrarını olumsuz yönde etkileyen ticaret anlaşmazlıklarının küresel ekonomi beklentilerini gölgelediği ve uluslararası piyasaları çeşitli zorluklarla karşı karşıya bıraktığı bir dönemde açıklandığı vurgulandı. Maliye Bakanlığı’na göre söz konusu zorluklar, ihtiyati politikalar getiriyor. Ayrıca mali disiplini güçlendirmek için büyük çaba sarf edilmesi gerektirdiği de vurgulanan açıklamada, ekonominin direncini ve dış şoklara dayanma kabiliyetini artırmak için ekonomik reformlar uygulamaya devam edildiğine dikkat çekildi.

Suudi Arabistan bütçesiyle ilgili göstergeler ve bu göstergelerle ilgili genişletilmiş değerlendirme ise şöyle;

Bütçe göstergeleri

2019 mali yılında toplam 917 milyar riyal (244.5 milyar dolar) gelir elde edildi. 203 milyar riyali (54.1 milyar dolar) gelir, sermaye kazancı, mal, ticaret ve diğer vergilerden elde edilirken, 714 milyar riyali (190 milyar dolar) ise diğer gelirlerden elde edildi. Buna karşın toplam gider 1.048 trilyon riyali (277.8 milyar dolar) buldu. Bunun 877 milyar riyali (233.8 milyar dolar) işletme giderleri, 172 milyar riyali (45.8 milyar dolar) finans dışı harcamalar olarak gerçekleşti. 2019 yılındaki bütçe açığı ise 131 milyar riyali (34.9 milyar dolar) bulurken kamu borcu 678 milyar riyal (180.8 milyar dolar) olarak gerçekleşti.

Sektörel dağıtımlar

2020 yılı için açıklanan 1 trilyon 20 milyar riyallik (272 milyar dolar) bütçe, geçtiğimiz yıl açıklanan bütçeden yüzde 2,6 oranında daha az. Bütçeden kamu yönetimine 28 milyar riyal (7.4 milyar dolar) -geçen yıla kıyasla yüzde 2,5 oranında daha az- ayrılırken askeri harcamalara 182 milyar riyal (48.5 milyar dolar) -geçen yıla kıyasla yüzde 8,2 oranında daha az- ayrıldı. Ayrıca güvenlik birimleri ve idari bölgelere 102 milyar riyal (27.1 milyar dolar) tahsis edilirken, belediye hizmetlerine 54 milyar riyal (14.3 milyar dolar) -geçen yıla kıyasla yüzde 9,1 daha az- ödenek ayrıldı.

Öte yandan eğitim, bütçeden 193 milyar riyallik (51.4 milyar dolar) ödenek alırken, askeriye ve eğitimden sonra bütçeden en büyük payı sağlık ve sosyal kalkınma sektörü aldı. Bütçeden 167 milyar riyal (44.5 milyar dolar) ödenek alan sağlık ve sosyal kalkınma sektörünün payı bir önceki bütçe yılına göre yüzde 4 oranında düştü. Ekonomik kalemlere bütçeden 98 milyar riyal (26.1 milyar dolar) ayrılırken temel ekipman ve ulaşım sektörüne 56 milyar riyal (14.9 milyar dolar), diğer kalemlere ise 141 milyar riyal (37.5 milyar dolar) ayrıldı.

İyimserlik politikası

2019 yılında 678 milyar riyal (180.7 milyar dolar) olan kamu borcunun 2020’de gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYİH) yüzde 26’sına eşit olan 754 milyar riyale (201 milyar dolar) çıkması beklentilerine rağmen Bakanlığın dün yayınladığı raporda da belirtildiği gibi devlet bütçesinde iyimserlik ve güven dili hüküm sürüyor. Suudi Arabistan’ın önceliklerin sürekli olarak gözden geçirilip güncellendiği ve yolun gerektiği gibi değiştirildiği yerel ve küresel değişimlere ve gelişmelere cevap vermesini sağlayan finansal politikadaki esneklik, söz konusu iyimserliğin sebebi olarak görülüyor. Bakanlar Kurulu tarafından bütçeyle ilgili yayınlanan açıklamada, 2019'un ilk yarısında GSYİH büyüme oranının yüzde 2,5'lik petrol dışı üretim artışı desteğiyle yüzde 1,1 olarak gerçekleştiği belirtildi. Aynı dönemde yüzde 1’lik ham petrol üretim politikalarına bağlı olarak petrol üretimindeki büyüme hızında yaşanan düşüşe rağmen petrol dışı özel sektörde GSYİH’nin yüzde 2,9’una denk gelen bir büyüme kaydedildiği aktarıldı.

Ön tahminler, 2019'da petrol dışı üretim artışının desteğiyle 2019’da GSYİH’de yüzde 0,4 oranında bir büyüme olduğuna işaret ederken, hükümet, ekonomiyi çeşitlendirecek ve özel sektörün rolünü artıracak stratejik hedeflerine ulaşmak için çalışmaya devam ediyor. Büyük projeleri hayata geçirmeye devam eden hükümet, 2030 Vizyonu’nu gerçekleştirme programlarında ilerleme kaydediyor.

2020'de yaklaşık 2,3 oranında GSYİH büyümesi gerçekleşeceğine işaret eden ön tahminler ışığında ortalama GSYİH büyüme oranları değişirken yıllık büyümenin orta vadede aynı hızda devam etmesi ve gelecek vaat eden yeni fırsatlar sunması bekleniyor.

Bütçenin hedefleri

2020 bütçesinde harcama öncelikleri, petrol dışı ekonomik performansa paralel olarak gözden geçirilerek belirlenirken bütçe, özel sektörün kalkınması ve güçlenmesi için uygulanan programlara harcama yapılması politikasıyla hazırlandı. Aynı zamanda bütçe açığındaki azalma oranının orta vadede finansal istikrar ve sürdürülebilirlik seviyelerine ulaşması için kademeli olarak devam edeceği vurgulandı.

2020 yılı bütçesi orta vadede temel hizmetlerin sürekliliğinin ve geliştirilmesinin yanı sıra özel sektörün daha da aktif hale getirilmesi dahil olmak üzere harcama önceliklerine odaklanırken, en yüksek ekonomik ve sosyal getirilerin elde edilmesini sağlamak amacıyla harcama verimliliğini artırmak için kamu mali yönetimi reformlarının uygulanmasıyla ilgili çalışmalar sürdürülüyor.

Reform süreci devam ediyor

Suudi Arabistan ekonomisi kapsayıcı ve sürdürülebilir ekonomik büyümenin temel dayanağı olarak finansal sürdürülebilirliğin sağlanması amacıyla 2016'dan bu yana eşi benzeri görülmemiş bir mali, ekonomik ve yapısal reform paketinin uygulanmasına tanık oluyor.

Reformların ekonominin bazı yönleri üzerinde bir takım olumsuz etkileri olsa da bunlar beklenen ve kısa vadede geçici olan etkilerdir. Bunun petrol piyasalarında istikrarı sağlama çabası çerçevesinde petrol üreticisi ülkelerle imzalanan OPEC+ anlaşmasıyla petrol sektörünün büyümesindeki bir düşüşe denk gelmesine rağmen Suudi Arabistan ekonomisi 2018’den bu yana toparlanmaya başladı. 2019 mali yılında özellikle petrol dışı GSYİH’da gözle görülür iyileşme yaşandı.

Hükümetin, aileleri ve özel sektörü destekleyerek ve ekonomik hareketliliği teşvik edici tedbirler alarak uyguladığı politikalar, bazı reformların yan etkilerini absorbe ederken, buna, özel sektörle ilgili hedefleri gerçekleştirmek ve özel sektörün rolünü artırmak için büyük proje ve programların uygulanmaya başlanmasıyla orta ve uzun vadede sürdürülebilir büyümeyi desteklemeyi amaçlayan bir dizi ilave tedbir eşlik etti.

2019 mali yılın ilk yarısında farklı sektörlerde kayda değer bir büyüme gerçekleşmesi nedeniyle, ekonomik büyümenin önümüzdeki yıllarda da sürmesi bekleniyor. Petrol üretimindeki düşüşe rağmen yurt içi üretim artış hızı yüzde 1 olarak gerçekleşirken aynı dönemde petrol üretimi ile ilgili politikaların bir sonucu olarak petrol dışı özel sektör GSYİH’nın yüzde 2,9’una denk gelen bir büyüme gerçekleştirdi.