T.C. Ticaret Bakanlığı

Ekmek Fiyat Tarifelerine ilişkin mevzuat düzenlemesi nasıldır?

Esnaf ve Sanatkârlarca Üretilen Mal ve Hizmetlerin Fiyat Tarifeleri Hakkında Yönetmeliğin “Fiyat tarifelerinin belirlenmesi ve onay esasları” başlıklı 5 inci maddesi;

“(1) Esnaf ve sanatkârlarca üretilen her türlü mal ve hizmetlerin fiyat tarifeleri, bağlı bulundukları odalarca hazırlanır ve odanın bağlı olduğu birlik yönetim kuruluna sunulur. Odalar, tarifesi yapılacak mal ve hizmetler için bir önceki dönem belirlenmiş olan tarifedeki hadler üzerinden, gerekli maliyet hesaplarını yaparak, buna ilişkin belgelerle birlikte, yeni döneme ait tarifelerini, incelenmek üzere birliğe verirler.

(2) Birlik yönetim kurulu, fiyat tarifesinin birliğe sunulmasından itibaren otuz gün içinde, gerektiğinde bu konuda oluşturulacak komisyon veya uzman kişi ve kuruluşların görüşlerini de alarak, inceledikten sonra tarifeyi aynen onaylar ya da gerekçesiyle birlikte reddeder. Birlik yönetim kurulu, bu süreyi hiçbir şekilde uzatamaz. Ancak, 4/1/2012 tarihli ve 28163 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Ekmek ve Ekmek Çeşitleri Tebliğinin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde tanımı yapılan ekmeğin fiyatına ilişkin tarifeler, sırasıyla, ilgili belediye, Ticaret İl Müdürlüğü, İl Tarım ve Orman Müdürlüğü, ticaret ve sanayi veya ticaret odası ile ilgili odanın temsilcilerinden oluşan komisyonun değerlendirmesinin, ilgili federasyonun ve Ticaret Bakanlığının görüşünün alınmasından sonra Birlik tarafından onaylanır.” hükmünü amirdir.

Ekmek fiyat tarifelerinin belirlenmesine ilişkin süreç nasıl ilerleyecektir?

Öncelikle fırıncılık ve unlu mamüller imalatı ve ticareti mesleğinde kayıtlı olanların üye olduğu esnaf ve sanatkârlar odaları, ekmek fiyat tarifesini hazırlayarak bağlı bulundukları birliğe başvururlar. Başvuruyu alan birlik, adı geçen Yönetmelikte öngörülen katılımcılar ile toplantı yapılarak odanın sunduğu ekmek fiyat tarifesinin görüşülmesini sağlamak üzere ilgili belediye, ticaret il müdürlüğü, il tarım orman müdürlüğü, ticaret ve sanayi veya ticaret odası ile ilgili odanın temsilcilerinden oluşan bir komisyon kurulmasına yönelik işlemleri yapacaktır. Adı geçen temsilcilere komisyona katılımın zorunlu olduğu bildirilerek davet yazılı olarak yapılmalıdır. Yazılı bu davete icabet etmeyen olursa Bakanlığımıza onay için gönderilirken bu husus açıkça belirtilmeli ve temsilcilere gönderilen davet yazısı ek yapılmalıdır. Alınan komisyon kararı ilgili birlik tarafından öncelikle Türkiye Fırıncılar Federasyonuna görüş alınmak üzere gönderilmelidir. Daha sonra komisyon kararı, Federasyon görüşü ile birlikte ilgili birlik tarafından Bakanlığımıza görüş almak üzere sunulmalıdır. Bakanlığımızın görüşünün alınmasını müteakiben, ekmek fiyat tarifesi, ilgili birlik tarafından tarifenin onaylanmasıyla yürürlüğe girecektir.

Komisyonlarda yer alması zorunlu olan temsilciler kimlerdir?

1) İlgili Belediye: Çalışma bölgesi il olan odaların ekmek fiyat tarifelerine ilişkin oluşturulan komisyonlarda o ilin belediye temsilcisi; çalışma bölgesi ilçe olan odaların ekmek fiyat tarifelerine ilişkin oluşturulan komisyonlarda o ilçenin belediye temsilcisidir.

2)Ticaret İl Müdürlüğü: Tarife belirlenecek odanın bulunduğu ildeki ticaret il müdürlüğünden bir temsilcidir.

3)İl Tarım ve Orman Müdürlüğü: Tarife belirlenecek odanın bulunduğu ildeki il tarım ve orman müdürlüğünden bir temsilcidir.

4)Ticaret ve sanayi veya ticaret odası: Hangi il/ilçe için fiyat tarifesi belirleniyorsa o il/ilçenin çalışma bölgesinin dahil olduğu ticaret ve sanayi veya ticaret odası temsilcisidir. Fiyat teklifi veren oda ilçede ise, o ilçede faaliyet gösteren ticaret ve sanayi veya ticaret odası varsa o odanın, eğer ilçede ticaret ve sanayi veya ticaret odası yoksa il merkezindeki ticaret ve sanayi veya ticaret odasının temsilcisinin komisyona katılması zorunludur.

5) İlgili oda: Ekmek fiyat tarifesi değişiklikleri için başvuruda bulunan esnaf ve sanatkarlar odası temsilcisidir. Fiyat tarifesi teklifinde bulunan esnaf ve sanatkârlar odası başkanı aynı zamanda birlik başkanı ise, komisyonda birlik başkanı sıfatıyla değil; oda başkanı sıfatı ile imza atmalıdır.

Onaylanan tarifeler kimler için geçerlidir?

Birlik tarafından onaylanan tarife, komisyonda imzası bulunan odanın üyeleri için geçerlidir. Şöyle ki, adı geçen Yönetmeliğin 5 inci maddesinde açıkça belirtildiği üzere, esnaf ve sanatkârlarca üretilen her türlü mal ve hizmetlerin fiyat tarifelerinin, bağlı bulundukları odalarca hazırlanarak odanın bağlı olduğu birliğe iletilmesi esastır. Bu sebeple, odalarca hazırlanarak birliğe iletilen ve komisyon kararı alınarak Türkiye Fırıncılar Federasyonu ile Bakanlığımız görüşünü ve birlik onayını alan ekmek fiyat tarifeleri yalnızca bu işlemleri gerçekleştiren odalara üye olan esnaf ve sanatkarlar için geçerlidir. Bakanlığımıza bugüne kadar yapılan ekmek fiyat tarifesi başvuruları da sadece başvuru yapan ve komisyonda yer alan odalar ve dolayısıyla sadece o odaya kayıtlı olan esnaf ve sanatkarlar için onaylanmıştır. Bununla birlikte, yapılan başvuruların bazılarında il merkezinde fırıncı esnafının kayıtlı olduğu esnaf ve sanatkârlar odasının fiyat tarifelerinin bütün il ve ilçelerde geçerli olacağı şeklinde yanlış bir değerlendirme yapıldığı görülmektedir. Fiyat tarifelerinin coğrafi sınırlar için belirlenmediğinin, yalnızca ilgili oda için belirlendiğinin tekrar edilmesinde fayda görülmektedir.

Ayrıca, zaman zaman ilçelerdeki odalar için belirlenecek ekmek fiyat tarifelerinde ilgili oda temsilcileri yerine merkezde bulunan oda temsilcisinin ya da birlik temsilcisinin komisyonda yer aldığı görülmektedir. Bu minvalde, ilçelerde geçerli olacak bir fiyat tarifesi belirlenirken, ilçelerde bulunan fırıncı esnafının kaydolduğu odaların temsilcilerinin, ilçe belediye temsilcilerinin ve hangi ilçeler için fiyat tarifesi belirleniyorsa o ilçenin çalışma bölgesine dahil olduğu ticaret ve sanayi veya ticaret odası temsilcisinin komisyona katılım sağlaması gerektiği değerlendirilmektedir.

Hangi ekmek çeşidi için fiyat tarifesinin ne şekilde alınması zorunludur? Pide, simit vb. için de fiyat tarifeleri bu şekilde mi belirlenmektedir?

Esnaf ve Sanatkârlarca Üretilen Mal ve Hizmetlerin Fiyat Tarifeleri Hakkında Yönetmelikte yapılan değişiklik ile Türk Gıda Kodeksi Ekmek ve Ekmek Çeşitleri Tebliğinin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde ekmek “Ekmek: Buğday ununa; su, tuz, maya (Saccharomyces cerevisiae) gerektiğinde şeker, enzimler, enzim kaynağı olarak malt unu, vital gluten ve izin verilen katkı maddeleri ilave edilip bu karışımın tekniğine uygun olarak yoğrulması, şekillendirilmesi, fermentasyona bırakılması ve pişirilmesi ile yapılan ürünü” şeklinde tanımlanmıştır.

Bu ekmek için fiyat tarifelerinin; mezkur Yönetmeliğin 5 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü ile ilgili belediye, Ticaret İl Müdürlüğü, İl Tarım ve Orman Müdürlüğü, ticaret ve sanayi veya ticaret odası ile ilgili odanın temsilcilerinden oluşan komisyonun değerlendirmesinin, Türkiye Fırıncılar Federasyonunun ve Ticaret Bakanlığının görüşünün alınmasından sonra Birlik tarafından onaylanacağı düzenlenmiştir.

Türk Gıda Kodeksi Ekmek ve Ekmek Çeşitleri Tebliğinin 2 nci maddesinin ikinci fıkrasında “Bu Tebliğ kurutulmuş ekmekleri, yufka, bazlama, pide, simit ve benzerlerini kapsamaz.” hükmü yer almakta olup diğer ekmek çeşitleri, kurutulmuş ekmekler, yufka, bazlama, pide, ramazan pidesi, simit ve benzerleri için fiyat tarifelerinin belirlenmesinde anılan komisyonun değerlendirmesi ve ilgili Federasyon ile Bakanlığımızın görüşünün alınması söz konusu değildir. Bakanlığımız tarafından fiyat tarifelerine ilişkin verilen görüşler de yalnızca Tebliğin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde tanımlanan ekmek için geçerlidir.

Belirlenen ekmek fiyat tarifelerine kimler itiraz edebilir, itiraz süreci nasıldır?

Esnaf ve Sanatkârlarca Üretilen Mal ve Hizmetlerin Fiyat Tarifeleri Hakkında Yönetmeliğin 5 inci maddesinin üçüncü fıkrası ile 6 ncı maddesinde sırasıyla,

“Birlik yönetim kurulunca onaylanan fiyat tarifesi, belediye, mülki amirlik ve ilgili odaya yedi gün içerisinde tebliğ edilir ve tebliğ tarihinden itibaren yürürlüğe girer.”

“Belediyeler veya o yerin en büyük mülki idare amiri, onaylanarak yürürlüğe giren tarifeleri uygun bulmadıkları takdirde, ilgili oda veya birlikle anlaşma sağlayamazlarsa, tarifenin kendilerine tebliğ tarihinden itibaren onbeş gün içinde 7 nci maddede belirtilen komisyona itiraz edebilirler. İtiraz, onaylanan tarifelerin uygulanmasını durdurmaz. Komisyon, itirazları başvuru tarihinden itibaren en geç beş gün içinde karara bağlar. Komisyon, tarifeleri uygun bulmadığı takdirde, kararın birliğe tebliğ tarihinden itibaren tarife yürürlükten kalkar.  Komisyon tarafından alınan kararlar, karar tarihinden itibaren üç gün içinde taraflara yazılı olarak tebliğ edilir. Komisyona yapılan itirazlarda komisyona ilgili oda yetkilisi de davet edilerek, tarife hakkında görüşü alınır. Ancak, oda yetkilisinin oy kullanma hakkı yoktur. Komisyon kararına karşı, kararın kendilerine yazılı tebliğ tarihinden itibaren on gün içinde ilgililer, ticari davaları görmeye yetkili mahkeme nezdinde itirazda bulunabilir. Mahkemenin bu konuda vereceği karar kesindir.”

hükümleri yer almaktadır.

Mezkur Yönetmeliğin 7 nci maddesinde “Komisyon”;

             “ (1) Belediyeler veya o yerin en büyük mülki amiri, yürürlüğe giren fiyat tarifelerini uygun bulmadığı takdirde, ilgili oda veya birlikle anlaşmaya varamazlarsa, onbeş gün içinde o yerin mülki amirinin ya da görevlendireceği yardımcısının başkanlığında, ticaret ve sanayi veya ticaret odasından bir temsilci ile esnaf ve sanatkârlar odaları birliği temsilcisinden oluşan bir komisyon kurulur.

            (2) Komisyon, başkanın yazılı çağrısı üzerine toplanır ve salt çoğunlukla karar alır. Kararlar gerekçeli olarak alınır. Toplantılarda çekimser oy kullanılamaz.”

şeklinde tanımlanmıştır.

Özetle, fiyat tarifesi belirlenen odanın bulunduğu il/ilçenin belediyesi veya en büyük mülki idare amiri, başlangıçta ilgili oda veya birlikle anlaşma sağlayamazlarsa; 7 nci maddede belirtilen komisyona itiraz edebilirler. İtiraz, onaylanan tarifelerin uygulanmasını durdurmaz. Komisyon, itirazları başvuru tarihinden itibaren en geç beş gün içinde, gerekçelerini de belirterek karara bağlar. Komisyon, tarifeleri uygun bulmadığı takdirde, kararın birliğe tebliğ tarihinden itibaren tarife yürürlükten kalkar. Komisyon kararına karşı, kararın kendilerine yazılı tebliğ tarihinden itibaren on gün içinde ilgililer, ticari davaları görmeye yetkili mahkeme nezdinde itirazda bulunabilir. Mahkemenin bu konuda vereceği karar kesindir.