Koronavirüs Nedeniyle Sırbistan'da Açıklanan Ekonomik Tedbir Paketi

02 Nisan 2020

Sırbistan Hükümeti, COVID-19 salgının ekonomide yarattığı negatif etkiyi hafifletmek amacıyla 5,1 milyar avro değerinde ekonomik tedbir paketi açıklamıştır.
 
Sırbistan Maliye Bakanı Sinisa Mali ve Sırbistan Ticaret Odası Başkanı Marko Cadez, 31 Mart 2020 tarihinde düzenledikleri basın açıklamasında söz konusu paketin detaylarını kamuoyu ile paylaşmıştır. Bakan Mali, alınan tedbirler üzerinde Hükümetin son on gündür çalıştığını ve temel amaçlarının ülkede sağlanan istihdamın korunması ve koronavirüs salgınının neden olduğu krizden en çok etkilenen şirketlere yardımcı olunması olduğunu belirtmiştir.
 
Ekonomik tedbir paketi, tahmini etkisi 608,3 milyar RSD (5,1 milyar avro) olması planlanan toplam dokuz önlem içermektedir. Bu dokuz önlemden üçü maliye politikası önlemleri, ikisi özel sektöre doğrudan yardım ve bir diğeri ekonomide likidite seviyesinin korunması amacıyla alınan tedbirlerden oluşmaktadır. Diğer önlemlerden en önemlisi ise, kanuni sorumluluk yaşındaki tüm vatandaşlara doğrudan yardımdan oluşmaktadır.
 
Mali ayrıca, açıklanan programın üç şekilde finanse edileceğini ifade etmiştir: kayda değer bütçe rezervlerinden; bütçe ödeneklerinden; ayrıca ülke içi ve uluslararası sermaye piyasalarından. Öte yandan, yeterli bütçe kaynakları sayesinde kamu sektöründe işten çıkarma, ücretleri düşürme, ya da emekli maaşlarında kesintiye gitme konusunda herhangi bir düşüncelerinin olmadığını da belirtmiştir.
 
Ekonomik tedbir paketine ilişkin özet bilgiler aşağıda sunulmaktadır.
 
Ekonomik tedbir paketi; mali tedbirler, çalışanlar için gelir desteği, likidite önlemleri ve nakit teşvik olarak dört ana başlıkta sınıflandırılmaktadır.

  1.  Mali önlemler:
  •  Özel sektöre ait gelir vergisi ve sosyal katkı ödemeleri, asgari 3 ay ertelenmiştir. Ertelenmiş vergi yükümlülüklerinin ise, 2021 yılı Ocak ayından itibaren 24 ay içinde eşit taksitler halinde tahsil edilmesi öngörülmektedir.
  • Normal koşullarda 2020 yılının ikinci çeyreğinde ödenmesi gereken kurumlar vergisi ertelenmiştir.
  • Bağışlar için, KDV muafiyeti getirilmiştir.
 (Sırp makamlarınca, söz konusu mali önlemler ile yaklaşık 1,3 milyar avroluk vergi gelirin ertelendiği, böylelikle ekonominin desteklendiği açıklanmaktadır.)
  1.  Çalışanlar için gelir desteği:
  •  Mikro, küçük ve orta ölçekli şirketlerde istihdam edilen her bir çalışana ve girişimcilere 3 aylık asgari ücret tutarında (yaklaşık 750 avro) doğrudan nakit destek sağlanacaktır. (Sırbistan’da mikro, küçük ve orta ölçekli işletmeler ile girişimciler tarafından yaklaşık 900.000 kişiye istihdam sağlanmaktadır.)
  • Faaliyetlerinin durması nedeniyle, çalışanlarını ücretli izne gönderen büyük ölçekli şirketlere, her bir çalışan için asgari ücretin yarısı tutarında (yaklaşık 125 avro) doğrudan nakit destek sağlanacaktır. (Çünkü Sırbistan İş Kanunu’na göre, faaliyetlerini durduran büyük işletmeler, işçilerine son 12 aylık ortalama brüt kazançlarının %60'ını ödemekle yükümlüdür.)
  1.  Likidite önlemleri: 
  • Sisteme bankalar ve ayrıca kurulacak garanti fonu aracılığıyla 2,2 milyar avroluk kredinin enjekte edileceği ve özel sektörün kullanımına tahsis edileceği açıklanmıştır.
    • Oluşturulacak kalkınma fonu ile girişimciler, mikro, küçük ve orta ölçekli işletmeler, çiftlikler ve kooperatiflerin kullanımına tahsis edilmek üzere %1 faizle toplamda 200 milyon avro değerinde kredi sağlanacağı ifade edilmiştir.
    • Ayrıca, Hükümetin ticari bankalarla 2 milyar avro tutarındaki bir kredi paketi için müzakereleri sürdürdüğü belirtilmiştir. Söz konusu krediler için devletin garanti vereceği vurgulanmıştır.
  1.  Nakit teşvik: 
  • Reşit yaştaki her Sırp vatandaşına bir defalık 100 avro tutarında nakit destek sağlanacaktır. (Söz konusu tedbir için kamu bütçesinden 70 milyar RSD (0,6 milyar avro) ayrılmıştır.)

Programın, olağanüstü hâl (OHAL) başlangıcından itibaren çalışan sayısında %10'dan fazla düşüşe giden şirketler için geçerli olmayacağı vurgulanmaktadır. Nakit destek ödemelerin gelecek iki ay içinde yapılması öngörülmektedir. Şimdiye kadar herhangi bir sektöre özel tedbir açıklanmamıştır. Ancak, Sırbistan Cumhurbaşkanı Vuçiç yaptığı bir açıklamada, süt üreticileri başta olmak üzere tarım ve hayvancılıkla uğraşan tüm çiftçiler ile otel ve konaklama sektörüne faaliyet gösteren turizm işletmelerine ayrı bir destek paketi hazırlanmakta olduğunu belirtmiştir. Şu ana kadar sadece sözlü olarak açıklanan ekonomik önlemlerin uygulanmasına ilişkin hüküm ve koşulları içeren bir Hükümet Kararı çıkması beklenmektedir.

Kaynak: Sırbistan Hükümeti (https://www.srbija.gov.rs/vest/en/152964/state-sets-aside-51b-to-mitigate-coronavirus-economic-blow.php)
Yayımlayan: Belgrad Ticaret Müşavirliği