Yunanistan Ekonomisi: Kurtarma Programından Çıkıştan İyileşmeye?
Yunanistan Ekonomisinin Geleceği Üzerine Theodore Pelagidis'in Makalesi
08 Mart 2019
Yunanistan Ekonomisi: Kurtarma Programından Çıkıştan İyileşmeye?
Yunanistan’ın uzun vadeli dış kredi notunun Moody’s tarafından B3’ten B1’e yükseltmesinin, bu hafta başlayacak olan 10 yıllık 2,5 milyar avroluk bir Yunan devlet tahviline yatırımcı alımını teşvik etmesi bekleniyor. Bu ihtiyatlı teşvik edici gelişmeye ters olan, Avrupa Komisyonu’nun 27 Şubat’ta yayınlanan AB’nin geliştirilmiş gözetim raporuydu. Bunun üzerine gelen, finansal sektöre ve diğer yapısal reformlara taş koymaya devam eden kalıcı siyasi ekonomik zorluklar da var.
Bugün, ne mevcut hükümet (ülkenin alacaklılarının en iyi ortağı olan) ne de politik gücü ele geçirmesi beklenen ana muhalefet merkez sağ partisinin Kyriakos Mitsotakis’i Yunanistan’ın istikrarı için bir tehdit oluşturmuyor. Potansiyel yatırımcılara garanti olarak işlev gören yaklaşık 30 milyar Euro değerinde devlet destekli tasarrufa ilaveten kreditörlerin borç vadelerini uzatmalarıyla birlikte, yatırımcıların % 3,9 civarında getirili 10 yıl vadeli tahvil alımını harika bir yatırım fırsatı olarak görebilecekleri doğrudur.
Moody’s, geçen hafta yayınlanan raporunu açıklayan bir basın açıklamasında, “Devam eden reform çabaları ekonomide yavaş yavaş meyve vermeye başlıyor” dedi. Moody’s “ Hedeflerin ertelenmesi veya kaçırılması ile gelişmeler zaman zaman dururken, reform ivmesi giderek daha fazla yerleşmiş görünüyor, daha fazla ilerleme ve düşük geri dönüş riski için iyi beklentiler var” şeklinde devam etti. Bloomberg ise; ülkenin şu anki B1 notunun hala yatırımın yapılabilir seviyenin 4 kademe altında olduğunu ifade etti.
Avrupa Komisyonunun gelişmiş gözetim raporuna göre; Yunanistan bütçe dengesizliklerini başarılı bir şekilde kolaylaştırmış ve geçen yıl 2018 sonuna kadar gerçekleştirilecek reform taahhütleri listesi verilmiş olsa da, Eurogroup maliye bakanları 11 Mart'ta toplanıncaya kadar Avrupa Komisyonu kararı ile ertelenen 970 milyon avroluk bir sonraki fon ödemesinin serbest bırakılması için Yunan Hükümetinin bekleyen reformları tamamlaması gerekecek.
Yunanistan, enerji ve işgücü piyasaları gibi kritik sektörlerde henüz tamamlanmamış 16 reform yapmalıdır, ancak en sorunlu konular finansal sektördedir. Ülkedeki dört sistemik bankanın (Alfa Bankası, Yunanistan Ulusal Bankası, Eurobank ve Praeus Bankası), sorunlu kredilerin çözüm araçlarını benimseme konusundaki taahhütleri çok geri kaldı. Çok önemli bir reform, borçlu kişilerin borcunun yeniden yapılandırılması ile ilgili olan 3869/2010 tarihli gözden geçirme yasası ile ilgilidir. Katseli Yasası olarak adlandırılan yasa, kreditörlerin talep ettiği şekilde gözden geçirilirse bu ayın sonunda 970 milyon avroluk bir dilimin serbest bırakılmasına yol açacak, birincil konut ipoteklerini koruyor.
Özetle Avrupa Komisyonu raporu; yalnız hükümetin eksik reformları konusunda sert bir uyarı yapmakla kalmıyor, aynı zamanda büyük ölçüde devam etmekte olan reformların ilerleyişine dayanan bir kredi notu yükseltmesi yapan Moody’in mantığına da aykırı görünüyor!
BARDAK YARI DOLU MU YOKSA YARI BOŞ MU?
Başbakan Alexis Tsipras’ın hükümetinin kurtarma programları konusundaki duruşu konusundaki benzeri görülmemiş U dönüşünün ardından politik risk hafifledi. 2017 yılının Mayıs ayından bu yana, çok geciktirilen Yunan programının ikinci değerlendirmesinin tamamlanmasından sonra, mevcut hükümet hemen hemen her konuda kredi verenlerle uyum sağladı. Özellikle ekonomik cephede, nominal olarak, bütçe dengesizliklerinin azaldığı ve cari hesapların küçük ve yönetilebilir bir açığı olduğu doğrudur. Bu arada, 2018’deki büyümenin resmen yüzde 2’nin üzerinde olması bekleniyor - yine de tüm Yunan teknelerini kaldırmak için yeterli değil. Önümüzdeki dört yıl boyunca, Avrupa Komisyonu yüzde 2'nin biraz üzerinde bir büyüme öngörürken, Uluslararası Para Fonu ortalama büyüme oranlarını yüzde 1 ila 1,5'e yakın öngörüyor.
Mevcut tahminlere göre, Yunanistan gelecekte borçların geri ödenmesini sağlayacak kadar yüksek bir oranda büyümeyle donatılmış olmayabilir. Ülkenin ekonomik sıkıntıları, geçen Ağustos ayındaki en son kurtarma programının sona ermesiyle henüz ortadan kalkmadı. Aşırı politik ve ekonomik belirsizliğin azaldığı gibi, ülke ve üretici tabanı istikrar kazanmaya başlıyor, ancak uzun süren krizden kaynaklanan kayıpları geri alacak güçte bir toparlanma belirsizliğini koruyor. Şimdilik, arka arkaya üç kurtarma programının başarısı, büyük ölçüde, “ikiz” açıkların giderilmesine bağlıdır -bütçe ve cari hesaptaki- ki ekonominin bir kısmındaki rekabet gücünü artıran kapsamlı ücret kesintilerinden bahsetmeye gerek yoktur. Bu ücret kesintileri, çalışanları sınırlı harcama gücüne sahip bırakarak, yoğun tali hasara yol açtı.
Avrupa Komisyonu raporlarının bile kabul ettiği gibi, GSYH’nin yüzdesi olarak yatırımlar şu anda yüzde 13'ten az ve tüm Avro bölgesi ülkelerinin en düşüğüdür. Yatırım açığının şimdi yaklaşık 80 milyar avro olduğu tahmin ediliyor. Daha yüksek bir GSYH büyüme oranı ve de daha yüksek verimlilik için büyük bir yatırım patlaması gerekiyor.
Bunu artıran, ülkenin düşük işgücü piyasası verimliliği ve inatla yüksek bir üretim açığıdır; bu nedenle potansiyel (tam istihdam) GSYH ve gerçek GSYH birbirinden çok uzaktır. Bu dinamikte, potansiyel GSYH bir beyin göçü veya yaşlanan bir popülasyon olduğunda düşebilir. GSYH ayrıca, sermaye amortisman payının yeni yatırımlardan daha yüksek olması durumunda -büyük yatırım açığına katkıda bulunan- düşebilir (veya durabilir). Ülkedeki, kurtarma işleminin bir parçası olarak gerekli olan yüzde 3,5'lik faiz dışı bütçe fazlasına ulaşması için uygulanan yüksek emek vergisi, sadece kasvetli tabloyu karartıyor. Ek olarak, bu ağır vergi, Yunanistan'ın Avrupa'da işgücü piyasası verimliliğinin en düşük olmasının ana nedenidir.
Diğer bir kayda göre, ihracat ülkenin 2018 büyüme hızına en fazla katkıda bulunduğundan, bir başka endişe de küresel ekonominin yavaşlaması ile Yunanistan’ın ihracatının zayıflayabileceği yönünde ki bu durumda GSYH artışının, yurtiçi harcamalardan, doğrudan yabancı yatırımlardan veya diğer alanlardan gelmesi gerekecektir.
Son olarak en önemli noktalardan biri, Yunan siyaseti hala meritokrasiye değil, kayırmacılık ve rant arayışına dayanıyor. Sorunları daha kötü hale getirecek şekilde, ekonomik kriz düşük veya orta becerili birçok insanı işsiz bıraktı. Bu işsiz vatandaşlardan bazıları, nitelik ve ideolojiden bağımsız olarak geçimini sağlamak için siyasete girmeye çalışıyor. Politikanın düşük kalitesi gerçekten hayal kırıklığı yaratıyor ve devlet aygıtının zayıflığı sorunları daha da kötüleştiriyor.
Moody's veya Avrupa Komisyonu raporlarında, yeni bir kayırmacılık dalgası (mevcut hükümetin içinde dahi) ve nüfusun belirli kesimleri arasındaki hazıra konma ruhu belirtilmemiştir. Ancak her iki eğilim de Yunanistan’ın uzun vadeli beklentilerini ciddi şekilde baltalıyor. Bu, ilerideki zor zamanlar arasında yeni bir öfkeli milliyetçi popülizm dalgasını ortaya çıkarabilir.
Kaynak: https://www.brookings.edu/blog/up-front/2019/03/06/greek-economy-from-bailout-program-exit-to-recovery/
Yayımlayan: Selanik Ticaret Ataşeliği
https://www.brookings.edu/blog/up-front/2019/03/06/greek-economy-from-bailout-program-exit-to-recovery/
Yunanistan’ın uzun vadeli dış kredi notunun Moody’s tarafından B3’ten B1’e yükseltmesinin, bu hafta başlayacak olan 10 yıllık 2,5 milyar avroluk bir Yunan devlet tahviline yatırımcı alımını teşvik etmesi bekleniyor. Bu ihtiyatlı teşvik edici gelişmeye ters olan, Avrupa Komisyonu’nun 27 Şubat’ta yayınlanan AB’nin geliştirilmiş gözetim raporuydu. Bunun üzerine gelen, finansal sektöre ve diğer yapısal reformlara taş koymaya devam eden kalıcı siyasi ekonomik zorluklar da var.
Bugün, ne mevcut hükümet (ülkenin alacaklılarının en iyi ortağı olan) ne de politik gücü ele geçirmesi beklenen ana muhalefet merkez sağ partisinin Kyriakos Mitsotakis’i Yunanistan’ın istikrarı için bir tehdit oluşturmuyor. Potansiyel yatırımcılara garanti olarak işlev gören yaklaşık 30 milyar Euro değerinde devlet destekli tasarrufa ilaveten kreditörlerin borç vadelerini uzatmalarıyla birlikte, yatırımcıların % 3,9 civarında getirili 10 yıl vadeli tahvil alımını harika bir yatırım fırsatı olarak görebilecekleri doğrudur.
Moody’s, geçen hafta yayınlanan raporunu açıklayan bir basın açıklamasında, “Devam eden reform çabaları ekonomide yavaş yavaş meyve vermeye başlıyor” dedi. Moody’s “ Hedeflerin ertelenmesi veya kaçırılması ile gelişmeler zaman zaman dururken, reform ivmesi giderek daha fazla yerleşmiş görünüyor, daha fazla ilerleme ve düşük geri dönüş riski için iyi beklentiler var” şeklinde devam etti. Bloomberg ise; ülkenin şu anki B1 notunun hala yatırımın yapılabilir seviyenin 4 kademe altında olduğunu ifade etti.
Avrupa Komisyonunun gelişmiş gözetim raporuna göre; Yunanistan bütçe dengesizliklerini başarılı bir şekilde kolaylaştırmış ve geçen yıl 2018 sonuna kadar gerçekleştirilecek reform taahhütleri listesi verilmiş olsa da, Eurogroup maliye bakanları 11 Mart'ta toplanıncaya kadar Avrupa Komisyonu kararı ile ertelenen 970 milyon avroluk bir sonraki fon ödemesinin serbest bırakılması için Yunan Hükümetinin bekleyen reformları tamamlaması gerekecek.
Yunanistan, enerji ve işgücü piyasaları gibi kritik sektörlerde henüz tamamlanmamış 16 reform yapmalıdır, ancak en sorunlu konular finansal sektördedir. Ülkedeki dört sistemik bankanın (Alfa Bankası, Yunanistan Ulusal Bankası, Eurobank ve Praeus Bankası), sorunlu kredilerin çözüm araçlarını benimseme konusundaki taahhütleri çok geri kaldı. Çok önemli bir reform, borçlu kişilerin borcunun yeniden yapılandırılması ile ilgili olan 3869/2010 tarihli gözden geçirme yasası ile ilgilidir. Katseli Yasası olarak adlandırılan yasa, kreditörlerin talep ettiği şekilde gözden geçirilirse bu ayın sonunda 970 milyon avroluk bir dilimin serbest bırakılmasına yol açacak, birincil konut ipoteklerini koruyor.
Özetle Avrupa Komisyonu raporu; yalnız hükümetin eksik reformları konusunda sert bir uyarı yapmakla kalmıyor, aynı zamanda büyük ölçüde devam etmekte olan reformların ilerleyişine dayanan bir kredi notu yükseltmesi yapan Moody’in mantığına da aykırı görünüyor!
BARDAK YARI DOLU MU YOKSA YARI BOŞ MU?
Başbakan Alexis Tsipras’ın hükümetinin kurtarma programları konusundaki duruşu konusundaki benzeri görülmemiş U dönüşünün ardından politik risk hafifledi. 2017 yılının Mayıs ayından bu yana, çok geciktirilen Yunan programının ikinci değerlendirmesinin tamamlanmasından sonra, mevcut hükümet hemen hemen her konuda kredi verenlerle uyum sağladı. Özellikle ekonomik cephede, nominal olarak, bütçe dengesizliklerinin azaldığı ve cari hesapların küçük ve yönetilebilir bir açığı olduğu doğrudur. Bu arada, 2018’deki büyümenin resmen yüzde 2’nin üzerinde olması bekleniyor - yine de tüm Yunan teknelerini kaldırmak için yeterli değil. Önümüzdeki dört yıl boyunca, Avrupa Komisyonu yüzde 2'nin biraz üzerinde bir büyüme öngörürken, Uluslararası Para Fonu ortalama büyüme oranlarını yüzde 1 ila 1,5'e yakın öngörüyor.
Mevcut tahminlere göre, Yunanistan gelecekte borçların geri ödenmesini sağlayacak kadar yüksek bir oranda büyümeyle donatılmış olmayabilir. Ülkenin ekonomik sıkıntıları, geçen Ağustos ayındaki en son kurtarma programının sona ermesiyle henüz ortadan kalkmadı. Aşırı politik ve ekonomik belirsizliğin azaldığı gibi, ülke ve üretici tabanı istikrar kazanmaya başlıyor, ancak uzun süren krizden kaynaklanan kayıpları geri alacak güçte bir toparlanma belirsizliğini koruyor. Şimdilik, arka arkaya üç kurtarma programının başarısı, büyük ölçüde, “ikiz” açıkların giderilmesine bağlıdır -bütçe ve cari hesaptaki- ki ekonominin bir kısmındaki rekabet gücünü artıran kapsamlı ücret kesintilerinden bahsetmeye gerek yoktur. Bu ücret kesintileri, çalışanları sınırlı harcama gücüne sahip bırakarak, yoğun tali hasara yol açtı.
Avrupa Komisyonu raporlarının bile kabul ettiği gibi, GSYH’nin yüzdesi olarak yatırımlar şu anda yüzde 13'ten az ve tüm Avro bölgesi ülkelerinin en düşüğüdür. Yatırım açığının şimdi yaklaşık 80 milyar avro olduğu tahmin ediliyor. Daha yüksek bir GSYH büyüme oranı ve de daha yüksek verimlilik için büyük bir yatırım patlaması gerekiyor.
Bunu artıran, ülkenin düşük işgücü piyasası verimliliği ve inatla yüksek bir üretim açığıdır; bu nedenle potansiyel (tam istihdam) GSYH ve gerçek GSYH birbirinden çok uzaktır. Bu dinamikte, potansiyel GSYH bir beyin göçü veya yaşlanan bir popülasyon olduğunda düşebilir. GSYH ayrıca, sermaye amortisman payının yeni yatırımlardan daha yüksek olması durumunda -büyük yatırım açığına katkıda bulunan- düşebilir (veya durabilir). Ülkedeki, kurtarma işleminin bir parçası olarak gerekli olan yüzde 3,5'lik faiz dışı bütçe fazlasına ulaşması için uygulanan yüksek emek vergisi, sadece kasvetli tabloyu karartıyor. Ek olarak, bu ağır vergi, Yunanistan'ın Avrupa'da işgücü piyasası verimliliğinin en düşük olmasının ana nedenidir.
Diğer bir kayda göre, ihracat ülkenin 2018 büyüme hızına en fazla katkıda bulunduğundan, bir başka endişe de küresel ekonominin yavaşlaması ile Yunanistan’ın ihracatının zayıflayabileceği yönünde ki bu durumda GSYH artışının, yurtiçi harcamalardan, doğrudan yabancı yatırımlardan veya diğer alanlardan gelmesi gerekecektir.
Son olarak en önemli noktalardan biri, Yunan siyaseti hala meritokrasiye değil, kayırmacılık ve rant arayışına dayanıyor. Sorunları daha kötü hale getirecek şekilde, ekonomik kriz düşük veya orta becerili birçok insanı işsiz bıraktı. Bu işsiz vatandaşlardan bazıları, nitelik ve ideolojiden bağımsız olarak geçimini sağlamak için siyasete girmeye çalışıyor. Politikanın düşük kalitesi gerçekten hayal kırıklığı yaratıyor ve devlet aygıtının zayıflığı sorunları daha da kötüleştiriyor.
Moody's veya Avrupa Komisyonu raporlarında, yeni bir kayırmacılık dalgası (mevcut hükümetin içinde dahi) ve nüfusun belirli kesimleri arasındaki hazıra konma ruhu belirtilmemiştir. Ancak her iki eğilim de Yunanistan’ın uzun vadeli beklentilerini ciddi şekilde baltalıyor. Bu, ilerideki zor zamanlar arasında yeni bir öfkeli milliyetçi popülizm dalgasını ortaya çıkarabilir.
Kaynak: https://www.brookings.edu/blog/up-front/2019/03/06/greek-economy-from-bailout-program-exit-to-recovery/
Yayımlayan: Selanik Ticaret Ataşeliği
https://www.brookings.edu/blog/up-front/2019/03/06/greek-economy-from-bailout-program-exit-to-recovery/