Hizmet Ticareti Anlaşmaları
Ülkemizce taraf olunan hizmet ticareti anlaşmaları, yürütülmekte olan müzakereler ve diğer uluslararası çalışmalar hakkında bilgiler
Ülkemizin sınır-ötesi hizmet ihracatı hızla artmaktadır. Ayrıca, yurt dışı yatırımlarımız yoluyla başta turizm, taşımacılık, inşaat, perakende dağıtım, bankacılık, sigortacılık, sağlık ve telekomünikasyon hizmetleri olmak üzere dünyanın birçok ülkesinde Türk hizmet sunucuları varlık göstermekte ve gelir elde etmektedirler.
Hizmet sektörlerinin dünya genelinde artan önemine binaen hizmet ticareti konusunun Türkiye’nin önümüzdeki dönem dış ticaret politika ve stratejilerinin önemli bir ayağını oluşturacağı değerlendirilmektedir. Nitekim turizm gibi geleneksel alanların yanı sıra başka alanlarda da hızla gelişen ve birçok ülkede olduğu üzere önemli bir istihdam kaynağı oluşturan hizmet sektörlerimizin gerçekleştirdiği ticarete ivme ve çeşitlilik kazandırılması ve yeni pazara giriş imkânları sağlanmasının önemi giderek artmaktadır.
Öte yandan, ülkemiz hizmet sunucuları ve hizmet sektörü yatırımcıları muhatap ülkelerde çeşitli ticaret engelleriyle karşılaşmaktadırlar. Söz konusu engellerin bir kısmı hizmet ticareti anlaşmaları yoluyla giderilebilmektedir. Ayrıca hizmet sektörlerimizin küresel rekabete uyum sağlaması, hizmet sunucularımızın yeni pazarlara erişim olanaklarının artırılması da karşılaşabilecekleri ticari engellerin bertaraf edilmesi kadar önemli hale gelmiştir. Bu kapsamda, gerek çok taraflı gerek ikili düzeyde birçok ülke ile temaslar sürmekte ve ülkemiz açısından önemli konularda anlaşmalar imzalanması öncelikli bir konu haline gelmiştir.
Ülkemiz Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ)’nü kuran Marakeş Anlaşması kapsamında imzalanan ve 1995 yılından bu yana yürürlükte olan Hizmet Ticareti Genel Anlaşması (GATS)’na taraftır. Kuruluşundan bu yana, DTÖ bünyesinde Hizmet Ticareti Konseyi (Council for Trade in Services) ve ilgili diğer Konsey ve Komitelerde hizmet ticareti ve e-ticaret konuları ülkemizce yakından takip edilmekte ve çalışmalara aktif katılım sağlanmaktadır.
Öte yandan, 2000 yılında başlayan DTÖ Doha turu müzakerelerinde, 2009 yılından bu yana yaşanan tıkanma sebebiyle ülkeler, ikili ve çoklu hizmet ticareti anlaşmalarına yönelmiş olup, ülkemiz de bu gelişmelere paralel olarak ticaretinin yoğun olduğu ülkeler başta olmak üzere ikili ve çoklu müzakerelere katılmıştır. Nitekim bir kısım DTÖ üyesi ülkenin girişimiyle 2013 yılında başlatılan ve görüşmeleri Cenevre’de yürütülmüş olan Hizmet Ticareti Anlaşması (Trade in Services Agreement-TiSA) taraflarından biri de ülkemiz olmuştur. Aralık 2016’da ABD’deki yönetim değişikliği sebebiyle askıya alınmış ve tamamlanamamıştır.
Bunların dışında, mevcut durumda ülkemiz, DTÖ bünyesinde müzakereleri devam eden E-ticaret (Joint Statement Initiative- JSI on E-commerce) , Hizmet Ticaretinde Ulusal Düzenlemeler (JSI on Services Domestic Regulation) ve Kalkınma için Yatırımın Kolaylaştırılması (Investment Facilitation for Development-IFD) ortak girişimlerine de resmi üye olmuştur. Müzakerelerin ülkemiz çıkarları çerçevesinde yönlendirilebilmesi için söz konusu 3 müzakereye de aktif bir şekilde katılım ve katkı sağlanmaktadır.
İkili bazda ise hâlihazırda yürürlükte olan ülkemiz ile Güney Kore ve ülkemiz ile Singapur arasındaki kapsamlı Serbest Ticaret Anlaşması (STA) “hizmet ticareti” ve “e-ticaret” bölümleri içermekte olup EFTA ülkeleri, Bosna-Hersek, Sırbistan, Karadağ ve Katar ile STA’larımız kapsamında da hizmet ticaretine ilişkin bölümlere yer verilmiştir. Müzakeresi devam eden Japonya ve Ukrayna’nın yanı sıra hâlihazırda yürürlükte olan STA’larımızın hizmet ticaretini de kapsayacak şekilde güncellenmesi amacıyla Gürcistan, Moldova ve Makedonya ile de görüşmeler devam etmektedir. AB ile gümrük birliğimiz sebebiyle mal ticareti alanında STA müzakeresi yürütülemeyen Belarus ile münhasır bir Hizmet Ticareti Anlaşması müzakeresi yürütülmekte olup Rusya Federasyonu ve Kazakistan ile benzer bir anlaşma için görüşmeler devam etmektedir.
Ayrıca, son dönemde ağırlık kazanan e-ticaret ve dijital ticaret alanlarında ise Çin Halk Cumhuriyeti ile Mutabakat Zaptı (Memorandum of Understanding-MoU) müzakereleri tamamlanmış olup imzaya hazır hale getirilmiş, Azerbaycan ile benzer bir MoU için Özbekistan ile ise kapsamlı bir Dijital Ticaret Anlaşması görüşmelerine başlanmıştır. Son olarak, Fas Krallığı ile ülkemiz arasında 1997 yılından bu yana yürürlükte olan STA’ya “Yatırımların Kolaylaştırılması Anlaşması” ilave edilerek güncellenebilmesi amacıyla da müzakereler devam etmektedir.
Ülkemizin hizmet ticaretine yönelik hedef ülkeleri başta olmak üzere hizmet sunucularımızın karşılaştığı engellerin giderilmesi ile hak ve yükümlülüklerinin takibi amacıyla ülkemizce taraf olunan hizmet ticareti anlaşmalarının sayısının artırılması yönünde çalışmalara devam edilmesi öngörülmektedir.
Yukarıda açıklanan GATS, TiSA, DTÖ E-ticaret, DTÖ Hizmetlerde Ulusal Düzenlemeler, DTÖ Yatırımların Kolaylaştırılması müzakerelerine ilişkin detaylı bilgilere aşağıda yer alan linklerden ulaşılabilecektir.
Hizmet sektörlerinin dünya genelinde artan önemine binaen hizmet ticareti konusunun Türkiye’nin önümüzdeki dönem dış ticaret politika ve stratejilerinin önemli bir ayağını oluşturacağı değerlendirilmektedir. Nitekim turizm gibi geleneksel alanların yanı sıra başka alanlarda da hızla gelişen ve birçok ülkede olduğu üzere önemli bir istihdam kaynağı oluşturan hizmet sektörlerimizin gerçekleştirdiği ticarete ivme ve çeşitlilik kazandırılması ve yeni pazara giriş imkânları sağlanmasının önemi giderek artmaktadır.
Öte yandan, ülkemiz hizmet sunucuları ve hizmet sektörü yatırımcıları muhatap ülkelerde çeşitli ticaret engelleriyle karşılaşmaktadırlar. Söz konusu engellerin bir kısmı hizmet ticareti anlaşmaları yoluyla giderilebilmektedir. Ayrıca hizmet sektörlerimizin küresel rekabete uyum sağlaması, hizmet sunucularımızın yeni pazarlara erişim olanaklarının artırılması da karşılaşabilecekleri ticari engellerin bertaraf edilmesi kadar önemli hale gelmiştir. Bu kapsamda, gerek çok taraflı gerek ikili düzeyde birçok ülke ile temaslar sürmekte ve ülkemiz açısından önemli konularda anlaşmalar imzalanması öncelikli bir konu haline gelmiştir.
Ülkemiz Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ)’nü kuran Marakeş Anlaşması kapsamında imzalanan ve 1995 yılından bu yana yürürlükte olan Hizmet Ticareti Genel Anlaşması (GATS)’na taraftır. Kuruluşundan bu yana, DTÖ bünyesinde Hizmet Ticareti Konseyi (Council for Trade in Services) ve ilgili diğer Konsey ve Komitelerde hizmet ticareti ve e-ticaret konuları ülkemizce yakından takip edilmekte ve çalışmalara aktif katılım sağlanmaktadır.
Öte yandan, 2000 yılında başlayan DTÖ Doha turu müzakerelerinde, 2009 yılından bu yana yaşanan tıkanma sebebiyle ülkeler, ikili ve çoklu hizmet ticareti anlaşmalarına yönelmiş olup, ülkemiz de bu gelişmelere paralel olarak ticaretinin yoğun olduğu ülkeler başta olmak üzere ikili ve çoklu müzakerelere katılmıştır. Nitekim bir kısım DTÖ üyesi ülkenin girişimiyle 2013 yılında başlatılan ve görüşmeleri Cenevre’de yürütülmüş olan Hizmet Ticareti Anlaşması (Trade in Services Agreement-TiSA) taraflarından biri de ülkemiz olmuştur. Aralık 2016’da ABD’deki yönetim değişikliği sebebiyle askıya alınmış ve tamamlanamamıştır.
Bunların dışında, mevcut durumda ülkemiz, DTÖ bünyesinde müzakereleri devam eden E-ticaret (Joint Statement Initiative- JSI on E-commerce) , Hizmet Ticaretinde Ulusal Düzenlemeler (JSI on Services Domestic Regulation) ve Kalkınma için Yatırımın Kolaylaştırılması (Investment Facilitation for Development-IFD) ortak girişimlerine de resmi üye olmuştur. Müzakerelerin ülkemiz çıkarları çerçevesinde yönlendirilebilmesi için söz konusu 3 müzakereye de aktif bir şekilde katılım ve katkı sağlanmaktadır.
İkili bazda ise hâlihazırda yürürlükte olan ülkemiz ile Güney Kore ve ülkemiz ile Singapur arasındaki kapsamlı Serbest Ticaret Anlaşması (STA) “hizmet ticareti” ve “e-ticaret” bölümleri içermekte olup EFTA ülkeleri, Bosna-Hersek, Sırbistan, Karadağ ve Katar ile STA’larımız kapsamında da hizmet ticaretine ilişkin bölümlere yer verilmiştir. Müzakeresi devam eden Japonya ve Ukrayna’nın yanı sıra hâlihazırda yürürlükte olan STA’larımızın hizmet ticaretini de kapsayacak şekilde güncellenmesi amacıyla Gürcistan, Moldova ve Makedonya ile de görüşmeler devam etmektedir. AB ile gümrük birliğimiz sebebiyle mal ticareti alanında STA müzakeresi yürütülemeyen Belarus ile münhasır bir Hizmet Ticareti Anlaşması müzakeresi yürütülmekte olup Rusya Federasyonu ve Kazakistan ile benzer bir anlaşma için görüşmeler devam etmektedir.
Ayrıca, son dönemde ağırlık kazanan e-ticaret ve dijital ticaret alanlarında ise Çin Halk Cumhuriyeti ile Mutabakat Zaptı (Memorandum of Understanding-MoU) müzakereleri tamamlanmış olup imzaya hazır hale getirilmiş, Azerbaycan ile benzer bir MoU için Özbekistan ile ise kapsamlı bir Dijital Ticaret Anlaşması görüşmelerine başlanmıştır. Son olarak, Fas Krallığı ile ülkemiz arasında 1997 yılından bu yana yürürlükte olan STA’ya “Yatırımların Kolaylaştırılması Anlaşması” ilave edilerek güncellenebilmesi amacıyla da müzakereler devam etmektedir.
Ülkemizin hizmet ticaretine yönelik hedef ülkeleri başta olmak üzere hizmet sunucularımızın karşılaştığı engellerin giderilmesi ile hak ve yükümlülüklerinin takibi amacıyla ülkemizce taraf olunan hizmet ticareti anlaşmalarının sayısının artırılması yönünde çalışmalara devam edilmesi öngörülmektedir.
Yukarıda açıklanan GATS, TiSA, DTÖ E-ticaret, DTÖ Hizmetlerde Ulusal Düzenlemeler, DTÖ Yatırımların Kolaylaştırılması müzakerelerine ilişkin detaylı bilgilere aşağıda yer alan linklerden ulaşılabilecektir.